اود چرشنبه‌سي

بولگه لر سرويسي: تورک¬لر طبيعتين سويو تزه¬لنندن سونرا ايکينجي چرشنبه ده، اود چرشنبه¬سي توتوب و بو گونو قوتلايارميش¬لار، آما آچيقلامالي¬يام کي، هر دؤرد چرشنبه ده ده بير اود تونقالي يانارميش؛ چونکو اود ملّت¬لرين حاياتيندان آيريلماز بير پارچا ايدي، آما بو مراسيم¬لر ياواش- ياواش اونودولاندان سونرا، ايندي آذربايجاندا ساده¬جه ايلين آخير چرشنبه¬سيني قوتلاييب و اونون دا يالنيز اودونو يانديريرلار هر حالدا چاليشيرام بو مراسيمين دوز ايجرا اولونماسيندان هر نه الده وار بوردا قئيد ائدم .

 بولگه لر سرويسي: تورک¬لر طبيعتين سويو تزه¬لنندن سونرا ايکينجي چرشنبه ده، اود چرشنبه¬سي توتوب و بو گونو قوتلايارميش¬لار، آما آچيقلامالي¬يام کي، هر دؤرد چرشنبه ده ده بير اود تونقالي يانارميش؛ چونکو اود ملّت¬لرين حاياتيندان آيريلماز بير پارچا ايدي، آما بو مراسيم¬لر ياواش- ياواش اونودولاندان سونرا، ايندي آذربايجاندا ساده¬جه ايلين آخير چرشنبه¬سيني قوتلاييب و اونون دا يالنيز اودونو يانديريرلار  هر حالدا چاليشيرام بو مراسيمين دوز ايجرا اولونماسيندان هر نه الده وار بوردا قئيد ائدم .ملّت¬لر، حايات¬لاري »اود«ا باغلي اولدوق¬لارينا گؤره، اود و اوجاق¬لار، مقدّس ساييلاردي آما يانيلماياق کي، بو قوتسال¬ليق هيچ زامان بو اؤلکه¬لرده اودو »تانري« سانيلان بير سند تاپيلماييب و اودو ستايش و پرستش ائتمک گؤرونمه¬ييب، ساده¬جه اودو چتين يانماسينا و ساخلاماغينا گؤره گؤزتله¬نيب و اييه دوران-لاري اولوردو کي، سؤنمه¬سين، هابئله ملّتين عادي ياشامي زحمته دوشمه¬سين؛ او اوزدن اودون، گؤزتچي-لري و اودون ساخلانما قاب¬لاري دا عزيزلنيب حؤرمت¬لري اولاردي  اوجاق يانان يئرده ياشاييشدان اثر واريدي، اونون اوچون اوجاق¬لار، اود¬لار عزيزلنرميش¬لر. ايلک دؤنم¬لرده اينسان¬لار ايکي آغاجي بير- بيرينه سورتمک¬له اود يانديرا بيلميشديلر. اولو بابا¬لاريميز بونون شرفينه شنليک¬لر کئچيررديلر.
سومري¬لر گونش، تانريچاسين »اود« چاغيرديلار.
سومر دؤنوشونده اود گونش، ايشيق، ياشايش تانريچاسي اولوردو. بو اينانچ قوتي¬لر، لولوباي و مانا اؤلکه-سينده گؤروشور. اود يوخسا اوتو گونش تانريسي و آتش، ايشيق گونش، ايستي سمبولو سانيليردي.اينسان بدنينده و طبيعتين اؤزونده قورونوب ساخلانان ايستي¬ليک ده مقدّس حساب¬لاناردي. ائله بو ايستي-ليگي قورويوب، ساخلاماق شرفينه سده شنليک¬لري يارانميشدي.اود چرشنبه¬سينده، اود رمزي اصطلاح داشيير. او، يانديريب- ياخان ايستي¬ليک وئرن مفهوم کيمي يوخ، مقدّس، سايالي، آرينديريجي بير وارليق کيمي تصوير ائديلير. “سويون يوماديغيني اود تميزلر”؛ ايفاده¬سي ده بورادان گؤتورولوب.اود چرشنبه¬نين مراسيمي نئجه کئچر؟
اودلو چرشنبه ده آدام¬لار صبح تئزدن هوندور بير تپه و يا داغين باشيندا تونقال قالايارديلار، بوتون ائل همين تونقالين دؤوره¬سينه ييغيشيب و گونشين دوغماسيني گؤزله¬يرديلر.
بو چرشنبه ده تونقال¬لاري داها محتشم يانديرارديلار؛ »آلووو« روحون آرينما مرحله¬سينين سونو سانارميش¬لار
. قديم دؤورلرده تونقالي يئتگين¬ليک ياشينا چاتماميش اوغلان اوشاغي چاخماق داشي ايله قالاياردي. اودون¬لاري اودلاييب، اودون¬لار يئني¬جه آليشمايا باشلاياندا قيز- گلين اودون شرفينه نغمه¬لر سؤيله¬يرميش¬لر ائله کي، گونش دوغدو هامي اونو سالاملايان »قودوخان« نغمه¬سيني اوخويار  تونقالين باشيندا دؤوره وورار، سونرادا هره تونقالدان اؤز مشعليني يانديريب، اوجاق¬لاريني آليشديرماق اوچون، ائوه يئتيشمه¬گه تله¬سرديلر.قالان آدام¬لار تونقالين دؤوره¬سينه دولانيب و دولانديقجا گليب، اؤز اوجاق¬لاريني يانديرديقجا »قودوخان« ماهني¬سيني اوخويارديلار:
قودوخان قودوخان سؤندورمه اودو خان
آت اوسته قود گتير اولوسا اود گتير
سؤزو بال قودوخان اؤزو آل قودوخان
قودو خان دالدا دير آل آتي يالدا دير
دون تيکک قودويا آرخ چکک قودويا
سؤزو بال قودوخان اؤزو آل قودوخان
قودويا آت آپار دالينجا تات آپار
يانيندا يات آپار قان تره بات آپار
سؤزو بال قودوخان اؤزو آل قودوخان
قودو خان يولدا دير ال¬لري بال دادير
بساطي دالدا دير سؤزو بال قودوخان
اؤزو آل قودوخان قودو گؤي خان دير
قودوداغ خان دير قودو آغ خان دي
سؤزو بال قودوخان اؤزو آل قودوخان
خالق اينانارميش کي، سو ايله يويونوب، ياخارلانان کيمي اودلا دا يويونوب، آرينماق اولار . اودون اوجاغين آشاغي¬دا و آياق¬لارينين آلتيندا اولماسي آنلاتير کي، اودون اوستوندن آتلاناندا اوست- باش¬لارينين آغيرليغي اودا تؤکولوب يانير .
اوددان آتلاناندان سونرا اودا آرخا چئويررميش¬لر بونا گؤره کي، اوندا سويون، اودون، هاوانين، تورپاغين يئني¬دن بير- بيرينه قاووشماسي آرينماسي دؤنه¬ميني ياشايارميش¬لار.
تونقال سؤنندن سونرا قيزلار- اوغلان¬لار کولو ييغيب اونو کندين کنارينا يا دا يولا سپرديلر. بو بير نوع تونقالدان آتيلميش آدام¬لارين آزارينين چيخيب، گئتمه¬سي سبموولنيزه ائدير.
بعضاً تاريخيميزده ائله دؤورلر اولوب کي، اودون اوزريندن آتلانماق¬لا محکوم¬لار خلاص اولوب¬لار. دئمه-لي گناه¬سيز دير کي، اود اونو يانديرماييب.اود چرشنبه¬نين ديگر ماراقلي مراسيم¬لريندن بيري ده، ايل بويو عاييله عضولريندن بيريني ايتيرميش (ياسلي عاييله¬لر) ائولرين قارشي¬سيندا تونقال قالاماق ايدي. اود يانديرماق¬لا همين عاييله ساخلاديغي ياس مراسيمينه سون قوياردي.آرتيرمالي¬يام کي، اود چرشنبه¬سينده بايرام تونقاليني حيط قاپيسينين آغزيندا قالارميش¬لار کي  حيطه گلن اؤزو ايله آغيرليق، پيس نيّت گتيرمه¬سين، هاميسي ائله بو آلوودا يانيب، کوله دؤنسون.
گونشه قوربان کسمک مراسيمي:
گونش ايستي¬سيني آرزولايان اولو بابا¬لاريميز اودلو چرشنبه ده صبح تئزدن گونشه قوربان آپارارديلار. داها ائرکن چاغ¬لاردا آپاريلان بئله قوربان عادتاً »کهر آت« اولاردي، بير نفر يئده¬گينده کي، آتي اوجا بير تپه¬نين اوستونه قالديراردي. الينده بالتا اولان باشقا بير نفر ايسه آرخادان اونلارا باخاردي. گون دوغاندا آت گرک تپه¬نين اوستونده اولايدي؛ گونشين دوغما شرفينه اونو قوربان کسرديلر. خالق دا بئله اينام اولاردي کي قيرميزي کهرين گونشه قوربان کسيلمه¬سي آدام¬لارا خوشبخت¬ليک و سعادت گتيره¬جک. بو مراسيم خالقيميزين ان قديم گؤروش¬لريندن اولوب، بير سيرا قايا اوستو رسيم¬لرده ده، عکس اولونموشدور.اود چرشنبه¬نين اونودولموش عادت¬لريندن:عادتدن ايدي چرشنبه گونو آيي اوينادارميش¬لار. البته آيي اويناتما سيمبوليک آنلامدا دير. طبيعي کي، باشقا حئيوان دا اولا بيلر .بير آداما آيي دري¬سيندن کورک گئيينديررميش¬لر و باشقا بير آدام اونون بوينونا زينجير ساليب تاماشاچي-لارين توپلانديغي مئيدانا آپارارديلار . بوردا آيي اونلارين اوزه¬رينه آتيلماق¬لا، گويا تاماشاچي¬لاري قورخوتماق ايسته¬يردي، مئيداندا کيم¬لري¬سه يامسيلاييب و دؤوره¬ده¬کي¬لرين آلقيشيني قازاناردي. آدام¬لارين آراسيندا مطلق جوتچو اولمالي ايدي، بودا آييلان تورپاغا اولان موناسيبتي عکس ائتديرير. بو اويونا اوخشار دوه اويناتما مراسيمي ده اولاردي.روايت¬لر:
روايت¬لر اساسيندا »قوناق¬کند« آتشگاهيندا »گؤزل شاهو« آتشگاهين قوروماسيندا مبارزه آپاريب، دشمن-لري يانديريب و آتشگاهين کئشييينده دوروب، نهايتاً »اود بابانين« عشقينه لاييق اولوب، اونونلا ائولنيب و هله ده ايکيسي ابدي حاياتا داوام ائديرلر.خالق ايچره بئله بير اينام وار کي، »گؤزل شاهو« ايله »اود بابا« داغ¬لاردا ياشاييرلار و هر ايلين اود چرشنبه¬سينده «قوناق¬کند» آتشگاهينا گلن¬لر صبح تئزدن اونلاري آتشگاهين باشيندا گؤررلر.اينانج¬لار:
خالق آراسي اود حاقيندا چوخلو بير ايناج¬لار، آند¬لار قارقيش¬لار، آلقيش¬لار، آتا¬لار سؤزو، باياتي¬لار، ميف-لر افسانه¬لر و هابئله آغي¬لارا دا توش گليريک.
سون سؤزوم ده ملّتين بو اينانجين آرتيرام کي، اينانيرديلار:
اوجاق سؤندوره¬نين اوجاغي يانار قالماز.
اود چرشنبه¬سينده اوجاغي بوش قويمازلار.
اود چرشنبه¬سينده اوجاقدان کيمسه¬يه اود وئرمزلر.
اوجاق¬لارينيز اودولو و اود چرشنبه¬نيز موبارک اولسون

منبع :