اودون يوخدور، اسکناس ياندير!

بولگه لر سرويسي: طهراندان بيزه چاتان خبرلر يالنيز قارداشيمين منه يازديقلاريدير.

اکبر_حميدي_عليار

بولگه لر سرويسي: طهراندان بيزه چاتان خبرلر يالنيز قارداشيمين منه يازديقلاريدير. باشقالارا کيمسه بو خبرلردن يازمير. منه چاتان سون کاغيذدا چيراقلانديرما، سفيرليکده‌کي جماعتين سلام-صلواتي و ائشيکده‌کي ائلين اورا گئتمه‌سي و اورادا اولان نظم-انتظام حاقدا شرحلر يازيلميشدير.
البته مشروطيت امري قونوسو اورتادا وارميش، آنجاق مکتوبون يازاري منيم قارداشيمين بو باره‌ده خبري اولماديغيندان، او قونويا گؤره بير زاد يازماميشدير.
 من اؤز-اؤزومه، خارجي سفيرليکده هاي-کوي قوپارماغين ملي حيثيتي پوزان بير مسأله اولدوغونو دوشونوردوم، بو قدر بيآبيرچيليغا سبب اولان بو ظولمون تمليني قويان عين‌الدوله‌ني قينانماغا لاييق بيليرديم و بو جماعتين اجنبي سفيرليکده آلاجاقلاري نتيجه‌دن خبرسيز ايديم، اؤنجه عدالتخانادان آد گئتديگي اوچون، اؤز يانيمدا بو چکيش-برکيشلرين سونوجوندا عدليه‌ده بير سيرا قايدا-قورال‌لارين حياتا کئچيريله‌جه‌ييني گومان ائديرديم.
طهران سون اولايلارينين خبري نئجه منه چاتدي بير گون گون‌اورتا چاغي، هميشه‌کي کيمي، هله ياتاغيمدان قالخماميش، گؤردوم اوتاغيمين قاپيسيني دؤيورلر. روسجا چاغيرديم »کيمدي؟« مشاورالممالکين سسي فارسيجا جواب وئردي »منم«.
من اونونلا او قدر ياخين ايديم کي، بيله‌سيني معطل ائديب اوست پالتاريمي گئيمه‌يه احتياج يوخودو. دئديم »بويورون«. گلدي، منيم تاختيمين آشاغيسينداکي صندلين اوستونده اوتوردو، ائله‌کي، من قالخيب تاختيمدا اوتوردوقدا اوز- اوزه دايانديق. مشاورالممالک دئدي: »خبرين وارمي ايران کونستيتوسيون توتوبدور؟«
دئديم: »شوخلوق ائله‌مه« دئدي: »يوخ، بودور باخ تئلگرافي« و تئلگرافي جيبيندن چيخاريب منه وئردي. گؤردوم تئلگراف فرانسيزجا يازيلميش، آنلامي ايسه بودور کي، اعلاحضرت شاهين امري ايله ايران دؤولتي کونستيتوسيونئل اؤلکه‌لر سيراسينا کئچميشدير.
 اورادا قالان دؤولت ايشچي‌لرينه اعلان ائدين. تئلگرافين دا ايچريکيندن (مضمونوندان) بللي‌دير کي، بو گونون اصطلاحيله بخشنامه، او گونون اصطلاحيله ايسه متحدآلمالدير و بو آن بيزيم سفيرليگيميز اولان دونيانين باشقا اؤلکه‌لرينده ده بيزيم دوستلاريميزين بو شاشيرديجي حادثه‌دن خبرلري وار و کئف ائديرلر.
مشاوره دئديم: »يولداش، بو بؤيوک ايشدير گؤرولوب، آللاه ائله‌سين اوندان ياخشي سونوج الده ائده‌ک« دئدي:»مگر پيس سونوجون الده ائديلمه‌سي اولاسيدير؟« دئديم: »ذاتن اونون سونوجو ياخشي اولماليدير، آنجاق بيزيم عاغيللي داورانيشيمزين و افراط- تفريطدن چکينمه‌ييمزين شرطي ايله. من ايشيميز آز اولان بو 8-9 آيدا فرانسه انقلابي حاقدا  مين صحيفه يازغي اوخوموشام، انقلاب و استبداد حکومتيني مشروطه‌يه چئويرمه‌يين سونو ياخشي دا اولسا، کئچميش حکومتين دورومو ده‌ييشيليب يئني حکومت اونون يئريني توتانا قدر، چوخلاري آياقلار آلتدا ازيليرلر.
بيزيم اؤلکه‌ده مسلمانليق اينانجي دئموکراسييايا چوخ يارديم ائدير، آريستوکراسينين بيزيم اؤلکه‌ده هئچ بير کؤکونون اولماماسي اعيانلاردان قورخماميزا اساس وئرمير، آنجاق خلق نه ائده‌جکلريني بيلميرلر. قورخورام قورخوسوز استبداددان بتر اولان، تقواسيز مشروطه‌يه توتولاق. ايشين عيبي، بو قونولاردا خلقين الينده فارسجا چاپ اولموش بير ورق بئله کاغيذين اولماماسيدير.
 من بو دوشونجه‌لرده گيج اولاراق، حدديندن آرتيق سايقيسيزليق ائتمه‌ييمي و مندن دؤرد پايا اؤنده اولان بيري ايله تاخت اوستونده دانيشماغيمي دويدوم.
 تئز رُب دو شامبري (اوست پالتاريني) چيگنيمه ساليب، بيرليکده ائشييه گئتمک اوچون اؤزومو حاضيرلاماغا اذن ايسته‌ديم. چوبوغون آرخاسيندا اولان ال- اوز يوما يئرينه گئديب باشيما بيرآز سو ووردوم، پالتاريمي گئيينيب مشاورالممالک ايله ديشارييا چيخديق.
يولون بير قدرينه کيمي من ده، او دا ساکت ايديک، من ياريمچيق کسيلميش صحبتين آرديني توتوب دئديم: »منيم بو عيبي چؤزمه‌يه بير فيکريم واردير، او دا انقلابين عيبلري و حوسنلريني خلقه چاتديراجاق فرانسه انقلابي حاقدا يازيلميش بير کتابين ترجمه ائتمه‌سيدير، بونونلا دا اونلار اونون ياخشيليق‌لاريني منيمسه‌ييب، پيسليکلريندن چکينه‌جکلر، من ايکي- اوچ آي اؤنجه فرانسه انقلابي حاقدا بير کتاب اوخوموشام کي، منجه بو حاقدا يازيلان ان ياخشي کتابدير، اؤزو ده ايکي جيليدده دير.
کتاب ترجمه ائديلرسه، چوخ بو ائلين دردينه ديه‌جکدير. کتابي يئرلي دوستلاردان بيري اوخوسون دئيه، مندن آلميش دير، ناهاردان سونرا وولف کتابخاناسينا گئديب باشقا بير نوسخه‌سيني آليب چئويرمه‌يه باشلارام«.
مشاورالممالک دئدي: »ياخشي فيکيردير« بيرگه سفيرليگه گيرديک، ايکيميز بيله ناهار يئديک، او گئتدي ايران حکومتي‌نين مشروطه اولماسي‌نين اعلانيني وزيرليگه يازسين، منسه وولف کتابخاسينا گئديب »مينيه«نين يازديغي فرانسه انقلابي کتابيني، بير مقدار آغ کاغيذ و سوندا تميز يازماق اوچون نئچه جيلد کتابچا (دفتر) آليب سفيرليگه دؤندوم.
 

منبع :