حال ناخوش منابع آبي زنجان و ضرورت مصرف بهينه

گروه اقتصادي: منابع آبي زنجان حال ناخوشي دارد و در اين شرايط 90 درصد آب شرب در شهرها و روستاها، 100 درصد آب مصرفي کشاورزي و 90 درصد نياز صنعت‌ استان از آب‌هاي زيرزميني تامين مي‌شود و بايد براي مصرف بهينه آن فرهنگسازي لازم صورت گيرد. ‌کاهش ميزان بارندگي‌ها در استان زنجان طي سال آبي جاري زنگ‌هاي هشدار را براي صرفه جويي و مصرف بهينه آب، اين مايه حيات به خصوص در روزهاي گرم سال به صدا درآورده است.

درحاليکه مشکل کمبود بارش ها و برداشت هاي بي رويه آب از منابع زيرزميني در همه نقاط کشور با شدت و ضعف وجود دارد زنجان يکي از استانهاي پرخطر در اين رابطه است به طوريکه به اذعان همه مسوولان استان و متوليان اين حوزه، کمبود آب، ‌ دغدغه و چالش جدي استان است که بايد براي مقابله با آن به طور جدي وارد عمل شد.
بيشترين ميزان مصرف آب در اين استان با 90 درصد مربوط به بخش کشاورزي است و 6 درصد منابع آبي نيز در بخش شرب و خانگي و چهار درصد نيز در بخش صنعت مصرف مي شود.در حال‌ حاضر 90 درصد آب شرب در شهرها و روستاها از محل منابع آب‌هاي زيرزميني تامين مي‌شود، همچنين 100 درصد کشاورزان و 90 درصد صنعت‌کاران از آب‌هاي زيرزميني استفاده مي‌کنند.کشاورزي استان زنجان در سال‌هاي اخير با مشکل کم آبي و تخصيص نيافتن سهميه آبي جديد به اين بخش مواجه شده‌اند که براي سازگاري با اين مشکل روش‌هايي مثل توسعه کشت گلخانه‌اي،استفاده از سامانه‌هاي آبياري و بذرهاي با نياز آبي کم در دستور کار قرار گرفته است.
افت سالانه حدود 70 تا 80 سانتي‌متر سطح آب هاي زيرزميني زنجان
استاديار بخش تحقيقات حفاظت خاک و آبخيزداري مرکز تحقيقات و آموزش کشاورزي و منابع طبيعي استان زنجان گفت: منابع آب استان زنجان به دو صورت سطحي و زير زميني قابل دسترس هستند که مهمترين منبع آب هاي سطحي در استان زنجان رودخانه هاي دايمي و فصلي به شمار مي روند.قباد رستمي زاد افزود:‌ رودخانه هاي قزل اوزن، زنجان رود، ابهررود و شاهرود را مي توان مهمترين رودهاي دايمي استان دانست، رودخانه قزل اوزن از کوه هاي چهل چشمه کردستان و همدان سرچشمه مي گيرد و در نزديکي منجيل به شاهرود مي پيوندد و با نام سفيد رود به درياي خزر مي ريزد.وي ادامه داد: زنجانرود نيز در حوزه آبريز قزل اوزن قرار دارد و با جهتي شمال غربي به رودخانه قزل اوزن مي پيوندد، ابهررود نيز يکي ديگر از رودهاي جاري در استان است که از حوالي سلطانيه سرچشمه مي گيرد و پس از سيراب ساختن ابهر، هيدج، صايين قلعه و خرم دره به تاکستان رسيده و آب تعداد زيادي از روستاهاي دو دانگه را تامين مي سازد.
رستمي زاد اظهار کرد: آب‌هاي زير زميني استان زنجان نيز از نظر تامين منابع آبي اهميت زيادي دارند و بيشتر دشت هاي استان و همچنين روستاهاي استان از آب هاي زيرزميني به صورت حفر چاه ها و کاريزها جهت مصارف شرب و کشاورزي استفاده مي کنند البته به دليل برداشت هاي بي رويه و خشکسالي هاي اخير وضعيت دشت‌هاي استان از لحاظ منابع آبي خوب نيست و سالانه به طور متوسط حدود 70 تا 80 سانتي‌متر افت سطح سفره‌هاي اين دشت‌ها را شاهد هستيم.وي خاطرنشان کرد: موضوع خشکسالي و آب به حدي جدي است که اگر راهي براي عبور از آن مورد توجه نباشد، بخش عمده‌اي از زمين‌هاي کشاورزي منطقه نه تنها خشک بلکه به دليل از بين رفتن بافت مرطوب خاک به طور کامل سست مي شود و پديده فرونشست در آنها رخ خواهد داد.
کشت هاي آبي غيرمجاز در زنجان ممنوع
مديرعامل شرکت‌ آب منطقه اي زنجان گفت: رعايت الگوي مصرف در همه بخش ها ضروري است چراکه بارشهاي روي داده در مناطق مختلف کشور و زنجان کمتر از سال قبل و ميانگين بلند مدت بوده که به معني فشار بر منابع آبي زيرزميني است و در صورت بي توجهي به اين مهم به خصوص در بخش هاي پرمصرف مانند کشاورزي مواجهه با بحران کمبود آب دور از انتظار نيست.
اکبر باقري خاطرنشان کرد: کشاورزان و بهره برداران بايد با خودداري از کشت هاي آبي غيرمجاز و انتقال آب به اراضي غيرآبخور اوليه و ديم، اين شرکت را در مديريت منابع محدود آبي ياري کنند.وي ادامه داد: مالکان چاه هاي آب نيز از کشت محصولات پر آب، انتقال آب به خارج از محدوده کروکي چاه و آب فروشي خودداري کنند.باقري گفت: افت سطح آبهاي زيرزميني در استان نشان دهنده اهميت توجه به امر مهم و ضروري صرفه جويي و مصرف بهينه آب است چراکه با برداشت هاي بي رويه از اين منابع، سطح آب سفره هاي زير زميني استان افت پيدا مي کند.وي با بيان اينکه در زمان حاضر از هفت دشت استان پنج دشت ممنوعه است،‌اظهار کرد: اقداماتي در استان براي افزايش ذخيره سازي و مديريت مصرف آب، در دست انجام است که مهار سيلاب ها و تغذيه مصنوعي دشت ها و آبخوانها، انسداد چاه‌هاي غيرمجاز، اصلاح و تعديل پروانه ها و تجهيز زمين هاي کشاورزي به سيستم هاي نوين آبياري از جمله آنهاست.
مديرعامل شرکت‌ آب منطقه اي زنجان گفت: اتمام طرحهاي نيمه تمام سدسازي از جمله سد "مشمپا " نيز از اقداماتي است که با جديت در استان پيگيري مي شود.
مديريت منابع آبي در استان نيازمند يک مديريت تلفيقي
رييس سازمان جهاد کشاورزي استان زنجان با بيان اينکه کشت محصولات کشاورزي در اين استان طي 2 سال گذشته انحراف خيلي کمي از ميزان تعيين شده در الگوي کشت داشته است، گفت: فعاليت کشاورزي توسط بخش خصوصي انجام مي شود و تلاش ما اين است تا با ارائه مشوق ها و حمايت ها، الگوي کشت هدفگذاري شده در استان به مرور محقق شود.
روح الله حسني افزود: اگر منابع بيشتري براي اجراي مشوق ها در اختيار بود کار بيشتري در خصوص نهادينه کردن الگوي کشت انجام مي شد که دولت فعلا با سياست قيمتگذاري، بخشي از توازن را در بازار محصولات ايجاد مي کند.
رئيس سازمان جهاد کشاورزي استان زنجان با اشاره به چالش کم آبي در استان، گفت: با توجه به اين موضوع، تجهيز زمين هاي کشاورزي به سيستم هاي نوين آبياري و پرهيز از آبياري سنتي ضروري است.
وي به پيگيري اقدامات زيرساختي از جمله توسعه سامانه هاي نوين آبياري، تامين بذرهاي ويژه با مصرف آبي کم و اصلاح شيوه هاي کشاورزي مثل نشاکاري در استان اشاره کرد و گفت: مواجه با چالش کم آبي يک موضوع فرابخشي و مرتبط به همه است و همه بايد براي آن پاي کار باشند.
حسني افزود: استفاده از ارقام مقاوم در برابر کم آبي و خشکي، تغيير الگوي کشت‌هاي بهاره، اجراي طرح‌هاي کشاورزي حفاظتي، توسعه روش‌هاي آبياري مدرن و کشت‌هاي نشايي از اقدامات جهاد کشاورزي در راستاي اجراي الگوي کشت با هدف ارتقاي بهره‌وري و مديريت بهينه آب در استان است.
حسني با بيان اينکه مديريت منابع آبي در استان نيازمند يک مديريت تلفيقي است، افزود: بخشي از جبران کمبود منابع آبي در قالب آبخيزداري و آبخوانداري در استان دنبال مي شود که در همين راستا يکي از طرح هاي اين بخش طرح آبخوانداري چهرآباد است که سال گذشته در جريان سفر رييس جمهور به استان عملياتي شد و قرار است از طريق آن يک و نيم ميليون متر مکعب آب به لايه هاي زيرزميني نفوذ کند.حسني با اشاره به چالش کم آبي در استان، گفت: با توجه به اين موضوع، تجهيز زمين هاي کشاورزي به سيستم هاي نوين آبياري و پرهيز از آبياري سنتي ضروري است.وي به پيگيري اقدامات زيرساختي از جمله توسعه سامانه هاي نوين آبياري، تامين بذرهاي ويژه با مصرف آبي کم و اصلاح شيوه هاي کشاورزي مثل نشاکاري در استان اشاره کرد و گفت: مواجه با چالش کم آبي يک موضوع فرابخشي و مرتبط به همه است و همه بايد براي آن پاي کار باشند.
برآيند:به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا،با توجه به چالش کم آبي در استان، تجهيز زمين هاي کشاورزي به سيستم هاي نوين آبياري، پرهيز از آبياري سنتي، جلوگيري از استقرار صنايع آب‌بر و فرهنگسازي مصرف بهينه در جامعه ضروري و لازم است تا از اتلاف سرمايه گرانبهاي آب جلوگيري شود.

منبع :