بولگه لر سرويسي:آذربايجانلي‌لارين ايچينده “نئجه ياشاديقلارينا باخماياراق” هر کس بايرامي گؤروب، ياشاييبدير. بو اوزدن، بايراما گؤره، هر کس دانيشا بيلر. آذربايجانلي‌لارين ايچينده بايرامين نه واختدان ياييلديغينا، کيمسه کسگين بير تاريخ قويانماز. بايرام، تکجه آذربايجان تورک‌لرينين‌کي يوخ، بلکه بوتون تورک‌لرين، ها-بئله اورتادوغو ايله اورتا آسيا، قافقاز بؤلگه‌لرينده ياشايان بير چوخ ميللت‌لرين اورتاق بايرام‌لاري دير. بايرام؛ تکجه “بايرام”، “ايل بايرامي”، “اوغوز بايرامي”، “نوروز بايرامي” دا آدلانيب‌دير. »بايرام« سؤزجويو، لغات‌التورک ديوانيندا، “بَيرَم” يازيليب دير. عئيني حالدا، “بذرم” سؤزجويو خوشلوق، شادليق معناسيندا گليبدير.
” بذرم” پهلوي قايناقلاريندا شادليق گونو اولاراق آچيقلانيبدير. ناصير منظوري “دؤردو باي دؤرد فصل” کيتابيندا بايرام کلمه‌سيني بئله آچيقلايير: »بايرام ايکي بؤلومدن تشکيل تاپير؛ باي ايله رام. باي يا بَي، بؤيوک‌لره وئريلن عونواندير.
رام ايسه اينگيليسجه‌ده قوچ آنلامي وئرير. اولا بيلسين فارسجادا رَمه ايله رَميدن بو کلمه ايله باغلي اولا. منظورينين دئديگينه گؤره، زودياک(فَلَکه باغلي) بورجلاريندان “قوچ (حَمَل، aries)” بورجو، بايرام آيي‌نين بورجودور. اونا حاکيم اولان اولدوز، ساواش تانريسي تانينان مريخ (مارس، بايرام) دير. بورجون علامتي ايسه، قوچ بوينوزودير.
بورجون عونصورو اود، رنگي ده قيرميزي دير. بايرام موبارک آي اولدوغونا گؤره، “موبارک قيرميزي اولار” دئييمينين آنلامي ياخشي آلينا بيلينير. کوراوغلو کيمي آذربايجان قهرمانلارينا “قوچ” لقبينين وئريلمه‌سي ده قوچون يئريني آذربايجان فولکوروندا گؤرسه‌دير.«
بايرام تکجه بير ايلين دؤنمه‌سيني قوتلاماق شنليگي دئييل، بلکه، آذربايجان ايله آذربايجانا تاي سويوق بؤلگه‌لرده قيشين قاتيليغيندان، ياناجاغين آزليغيندان، داغلي-دره‌لي کولک توتان يوللارين اولدوغوندان اؤترو قيشي دردسيز بلاسيز آتلاتماغين شنليگي دير.
قيشين قاتي‌ليغيني آزالتماغا، باشلانقيج گئجه‌سي اولان چيلله گئجه‌سينده ده، قيرميزي رنگ‌لي ميوه‌لردن (قارپيز، نار…) يئيه‌رديلر. چيلله‌لرين بيتمه‌يي‌ايله بايرام آيينا آياق قويولور. سويوغون نفسي نه قدر ده گوجلو اولسا، بايرام آيينا گيريشي ايله، قيشين نفسينين گوجسوزلنمه‌يي، چرشمبه گونلري توتولان شنليک‌لر ايله اوزونه چکيليردي. بيرسيرا اسگي اينانجلارا گؤره، کائينات دؤرد عونصوردن يارانيب؛ سو، اود، يئل، تورپاق. چرشمبه‌لر ده ائله بو دؤرد عونصورون آدييلا آدلانيب دير. چرشمبه‌لره گؤره دانيشمادان، دؤرد عونصورا گؤره دانيشماغيميز يئرلي نظره گلير.
قديم اينانج‌لارين بير چوخوندا، سو ايله حايات باشلانير. يئر گؤي سودان يارانير. تانريچالارين بيري هر واخت سويا باغلي اولور. سومئر تمدونونده “آبسو” سو تانريچاسي دير. يونان اوسطوره‌لرينده “پوزئيدون” دنيزلرين تانريسي، سولارين قوروجوسو دير. روم اوسطوره‌لرينده “نئپتون” سو ايله دنيز تانريسي دير.
سومئرلرده گونون تانريسي “اوتو” دير. تورکجه‌ده اوت/اود کومپلئکس کلمه‌دير. اوت ايله اود آنلامي اوندان آلينير. آذربايجاندا موقدس يئرلرين آدي، اوجاق دير. آداملارين اوتوران يئري ايسه اوتاق دير. آذربايجاندا ياشاييشين اودا نه قدر باغلي اولدوغو، بو کلمه‌لردن بللي اولور. يونان اوسطوره‌سينده پرومئتئي اود تانريسي دير. روم اوسطوره‌سينده “وولکان” دير. لاتين ديليندن آلينميش وولکان کلمه‌سي، تورکجه‌ده اود پوسگورن داغا دئييلير.سومئر ميفيک دوشونجه‌سينده، يئل تانريچاسي “ائن‌ليل”، تانريلارين أن گوجلوسو ساييلير. يونان ميفيک دوشونجه‌سينده زئفيروس(باتي‌دان لام أسن يئل)، بورئاس (قوزئيدن أسن کولکلي يئل) قاباغيندا دايانير. تورکمن‌لرده “هايدارآتا”، قازاق‌لاردا ايسه “ژالانگاش آتا”، يئل تانريسي ساييلير. قازاقلارين أسگي اينانجلارينا گؤره، يئل تانريسينين گئييمي يوخدور.
اونا گؤره، ژالانگاش آتا (يالانگاچ آتا) سس‌له‌ييرلر. آذربايجاندا تورکمن‌لره تاي اکينچي‌لر، خيرمان دؤين چاغ، ساماني بوغدا ايله آرپادان آييرماغا گؤره، هر ندن چوخ يئلين اسمهييني ايسترديلر. يئل اسمه‌ين گونلر اوزانسايدي، اکينچي‌لر ييغيشيب، “يئل بابا” چاغيرارديلار.
-يئل‌بابا گل آتينا آرپا آپار، سامان آپار.
-يئللي بابام/ يئل بابام/ تئللي بابام/ تئل بابام/ ائليم گونوم باتدي، گل/ چرپلنگيم ياتدي، گل/ تکنه‌ده قالدي آشيم/ ياندي دگيرمان داشيم/ يئللي بابام يئل بابام/ تئللي بابام تئل بابام.
آيئل بابا، يئل بابا/ تئز گل بابا، گل بابا/ سووور بيزيم خيرماني/ آتينا وئر ساماني/ دن ييغيليب داغ اولسون/ يئل باباميز ساغ اولسون/ تاخيليميز يئرده قالدي/ ياخاميز ألده قالدي/ تئز گل بابا، گل بابا.
-کورسولرده ياتديلار/ آرالاري قاتديلار/ تورپاقلاري ساتديلار/ آ يئل بابا، يئل بابا/ تک قالميشام گل بابا/
-سنين کيمي أسديلر/ جيغيرلاري کسديلر/ سحره جن قان آخدي/ دئمه‌ديلر بسدي‌لر/ قانلار سئل اولدو، دولدو/ سئليم گؤل اولدو، دولدو/ آ يئل بابا، يئل بابا/ تک قالميشام گل بابا.
-قارا يئل أسدي ياهو/ صبريمي کسدي ياهو/ يئددي جاوانيم اوتدو/ قان ائتدين بسدي، ياهو
آذربايجاندا، نئچه جوره يئل واردير.آغ يئل؛ قورو يئل دير، يايدا أسر، هر نه‌يي قورودار.مئه يئل؛ سرين شئهلي يئلدي، يايدا أسيب هاواني سرينله‌در.وعده يئلي(بايرام يئلي)؛ بايراما اون يئددي گون قالان أسر. وعده يئلي؛ گوجلو، سوموک‌لره يئرييَن سازاقلي يئل دير. کندلي‌لرين دئديک‌لرينه گؤره؛ وعده يئل أسنده، حالال أتلي‌لر اوشومز، حارام أتلي‌لر اوشويرلر. اوستاد شهريار بايرام يئليني بئله نظمه چکير:
بايرام يئلي چاراداقلاري ييخاندا،/ نوروز گولو، قار چيچه‌گي چيخاندا،/ آغ بولوت‌لار کؤينک‌لرين سيخاندا،/
مندن ده بير ياد ائيله‌ين ساغ اولسون،/ دردلريميز قوي ديکَلسين داغ اولسون.بايرامدا، آذربايجانين قاخ بؤلگه‌سينده، بير اوووج تورپاغا کيچيک بوداق سانجيب، تورپاغي بوداق ايله بيرليکده بير أسکي‌نين(کؤهنه پارچا) ايچينه قويوب، بوداغا اود ووروب، چؤله آتارکن بئله دئيرلر: “دردي-بلادان قورتارديم”، “دردي-بلادان قورتار”. بو دبده اودا، آغاجا، بير ده تورپاغا اينانجين، بيرلشميش شکيلي، اؤزونو گؤسترير.
سو چرشمبه؛ بيرينجي چرشمبه دير. يازين گليشي ايله چايلارين آزاجيق بوز باغلاديغي يئرلردن سولار أرييب آخماغا باشلار. بو چرشمبه قيزلار بولاقلاردان سو گتيريب، ائولرين چئوره‌سينه چيلهييب، اوزلريني سرين سولارلا يويورموشلار.
سو چرشمبه‌سينه، “يالانچي چرشمبه” ايله “خبرچي چرشمبه” ده دئييليرميش، سويوق اوندان سونرا دا هردن گليب، هر يئري يئنيدن بوزلاديرميش. چيلله‌لر چوخ سويوق اولان زامانلار، “چيلله قاچدي” دا بو چرشمبه‌يه دئيرميش‌لر.
اود چرشمبه‌سي ايکينجي چرشمبه‌يه آد وئريلير. باهارا دوغرو، گونش يئري قيزديريب ايسيتمه‌يه، تورپاغي بوغاز ائله‌مه‌يه باشلايير. ائولرده تونقاللار قالانيب، شاملار يانديريليب، خونچالار دوزلديريلير. اود چرشمبه‌سينه “کوله، و يا کول چرشمبه‌سي” ده دئييلر.
يئل چرشمبه، اوچونجو چرشمبه دير. يئل، آزاجيق اويانميش تورپاغي، يئني چيخميش يازا حسرت گوللري ترپه‌ديب، تومورجوقلانان آغاجلاري يئللهدير.
تورپاق چرشمبه، آخير چرشمبه‌نين آدي دير. سويولا ايسلانان، گونش‌له قيزان، يئل‌له بوغازلانان تورپاق أکيلمه‌يه حاضيرلانار. بو گونده يئري کوتانلاييب، ايلک ياز أکينيني أکرلر. آنالار ” سمني، ساخلا مني، ايلده گؤيرده‌رم سني” شعري ايله بوغدا ايسلادارديلار.
چرشمبه‌لري يانسيدان باياتي‌لاردان اؤرنک‌لر آشاغيدا گلير:
-چرشمبه ايل آخيري، / جيققالار تئل آخيري،/ ديلک توتدوغون اوغلان،/ بيل سنين آخيري.
-چرشمبه چاي ايچينده،/ اوخ آتديم ياي ايچينده./ تانري مورادين وئرسين،/ بو گلن آي ايچينده.
ياشام طرزي دَييشديکجه، دؤرد چرشمبه‌ده اولان دب‌لرين هاميسيني آخير چرشمبه‌يه داشينيب دير.
گئنل‌ليکده آذربايجان هر يئرينده، آخير چرشمبه‌ده قيزلارا، آتا ائويندن حاضيرلانميش خونچالاردا پاي گؤندريلر. آداخلي قيزلارا ايسه، قايناتا ائويندن خونچالار گئدر. خونچالار قيرميزي بويالارا بزه‌نر. چرشمبه گونو، قيزلار تميزليک ائله‌ييب، اوغلانلار دا قيزلار ايله خانيم‌لارا آينا-داراق آلماغا گئدرلر. آنالار، عزيز گئجه‌نين شامي ايله، شال‌لارا باغلاناجاق‌لاري حاضيرلايارلار. بايراما حاضيرليق دب‌لريني اوستاد شهريار بئله تصويره چکير:
بايرام اولوب، قيزيل پالچيق أزرلر،/ ناخيش ووروب اوتاقلاري بَزرلر، طاقچالارا دوزمه‌لري دوزرلر،/ قيز-گلين فينديقچاسي حناسي،/ هوسله‌نر آناسي قايناناسي.
آخير چرشمبه‌ده اوددان آتيلاندا، بئله دئييلر:
-قادا-بالام باش آغريم، ديش آغريم، گؤز آغريم، بوغاز آغريم، هاميسي بوردا قالسين.
-آغيرليغيم-اوغورلوغوم تؤکول قال بوردا.
-آغريم، اوغروم تؤکولسون،/ اودا دوشوب کول اولسون./ يانسين، آلوو ساچيلسين،/ منيم بختيم آچيلسين.
چرشمبه گونو ايله گئجه‌سي آذربايجانين بعضي يئرلرينده اؤزل دب‌لر اولور.
-خويدا شال ساللايان بير قيزين ائلچي‌سي اولسايدي، قيرميزي شال ساللاياردي. قيزيم عائيله‌سي باشا دوشرديلر. اوغلاني به‌يه‌نسه‌يديلر شالا يومورتا، شيرني باغلايارديلار. اوغلانا قيزي وئرمک ايسته‌مه‌ينده، دئيرديلر: “آللاه آيري يئرده مورادين وئرسين”. بونا گؤره قيز-اوغلان آراسيندا بئله بير بسله‌شمه اولاردي:
قيز دئيردي: آي باجادان يوللاما،/ دستماليوي ساللاما/ مني سنه وئرمزلر،/ آلما آليب يوللاما.
اوغلان دئيردي: شاليم قارا بوياندي،/ اوجو يئره داياندي،/ غصه‌لي‌يم غملي‌يم،/ چرخي فلک داياندي.
چوخ زامانلار بونون ترسينه اولوردو. قيز سئوگي‌ليسينه آلما باغلاييب دئيردي: چک دستمالين سئوميشم،/ دستمالا آلما قويموشام.
چرشمبه سحر چاغي، قيزلار، “گوللو بولاق” گؤزه‌سينه گئديب، دؤرد يول سودان آتلانارديلار. اؤز يانلاريندا آينا-قئيچي آپاريب، سودان آتيلماميش آينايا باخيب، تئل‌لري‌نين اوجون کسرديلر.
-ميانانين کوله‌بوز ماحاليندا ائوين چئوره‌سيني أرسين ايله جيزارديلار. بو ايش، ائوي قوروماق آنلامينا گليردي. سونرا داما چيخيب، دامين گونئي قيرناسينا داش دوزرديلر. ايلک، لاپ بؤيوک داشي ائوين قاراچوخاسي آدينا قويارديلار. قاراچوخا داشيندان سونرا، عائيله‌نين آتا، آنا، اوشاقلار-بؤيوکدن کيچيگه-، ائوده ايشله‌ينلرين داشيني قويارديلار. اوندان سونرا آت‌لار ايله اينک‌لرين داشيني دوزرديلر. بو داشلار دوغودان باتي‌يا دوزولدويونه گؤره قاراچوخا داشي‌نين اوزو گون‌چيخانا باخاردي. داشلري دوزندن سونرا، حَيَط‌ده تونقال قالارديلار. اودون اوستوندن آتيلاندان سونرا، سوپورگه‌ني اودا توتارديلار، آليشيندان سونرا، اونو توولويوب دوواردان ائشيگه آتارديلار. او گئجه‌نين صاباحي بولاق باشينا گئديب، سويو قئيچي‌له‌يرديلر.
-خودآفرين بؤلگه‌سينده، چرشمبه گونو آخشام‌چاغي هر کس اؤز قاپيسيندا اود قالاردي. قونشولارين بيري ائوده اولماسايدي، اونون قاپيسيندا اود قالاماق يان قونشولارين بوينونا دوشردي. بوتون ائولرده پيلاو پيشردي. قوهوم-قونشو ظارافات اوچون پيلاو پيشن اوجاغا دامين باجاسيندان سو تؤکرديلر. بيري ائوين قيزينا ائلچي دوشسه‌يدي، ائوين باجاسيندان شالي ساللاردي، ائوين آناسي شالا هر نه باغلاسا شال ساللايان قبول ائله‌مزدي. اونلارين آراسيندا بئله بير دانيشيق دا گئچردي:
بالا يومورتا باغلاديم/ ايسته‌ميرم/ پول باغلاديم/ ايسته‌ميرم/ ياخشي، قيزي باغلاديم چک آپار.
– “ائواوغلو”دا، سحر شافاق آتاندا، قبيرستانليغا گئديب، داش قوچون آلتيندان کئچرديلر.
-آخير چرشمبه‌ده يئتيشگين قيزلار بير اوتاغا ييغيشيب، ديلک تاسي قورارديلار. اورتاليغا درين بير ميس قاب قويوب، سونرا هر قيز اؤز اوزويون او قابا آتاردي، بير بالاجا اوغلان اوشاغيندان ايسترديلر، قيزلار هر باياتي اوخوياندان سونرا تاسين ايچينده‌کي اوزوک‌لردن بيريني چيخاريب گتيرسين. او باياتي‌نين مضمونونا گؤره، اورک‌لرين آرزيسينا چاتماق ايسترديلر.
-خالخال، خودآفرين بؤلگه‌لرينده نيته گئتمک دبي واردير. هر کس اوره‌يينده بير سؤز توتوب، قونشو ائولرين بيرينين قاپيسيندا، باجاسيندا دوروب قولاق آسارلار. آدلاري گئتسه، يا توتدوغو نيته گؤره او ائوده بير سؤز دانيشيلسا اؤز نيت‌لرين يوروملايارلار.
بايراما قاباق دب‌لردن بيري، تکم‌چي‌لرين ائولره گليب، اوخوماقلاري، تکه پايي آلماق‌لاري ايدي. أسگي اينانجلارا گؤره، تکه، حايات برکت، بوللوق نيشانه‌سي اولوب دير. هَمن اينانجا گؤره، تکه، هر هانسي قاپيدان گيرسه اؤزو ايله خئير، برکت، شادليق گتيرر. تکه‌چي نغمه‌لري، بايرام قاباغيندا اوخونوردو. بايراما بئش-اون قالان، آغاجدان تکه دوزلديب، بزه‌رديلر. تکه‌چي قاپيلاردا دايانيب ماهني اوخويوب، تکه‌يه پاي ايستردي. اوخونان ماهنيلاردان ايکي‌سي بئله ايدي:
تَکم-تَکم آتلاما،/ قول-قيچيني قاتلاما،/ صاباح ياي-ياز اولاندا،/ گئديب چؤلده اوتلاما.
تکه‌مه بير پاي گتير،/ توک‌لريني ساي گتير./ تکه‌مي تئز يولا سال،/ اؤزونه بير تاي گتير.
تکه‌م، آي آختا تکه‌م،/ بوينوندا نوختا تکه‌م،/ توک‌لري بيز-بيز دوروب،/ گؤروبدور شاختا تکه‌م.
چرشمبه‌دن سونرا بايرام سوفراسيني حاضيرلاماق، خانيم‌لارين بيرينجي ايش‌لري اولارميش. بايرام سوفراسينا برکت‌لردن يئدد‌يسيني دوزرلر.
1-معنوي گؤي برکتي: برکت سوفراسيندا، قوران معنوي گؤي برکتين نيشانه‌سي دير. ايشيق(شام) ايله آينا دا کئچميشده‌کي اينانج‌لاردان قاليب، برکت سوفراسينا قويولورلار.
اينسان هر نه‌يي چؤزه بيلسه ده، بير شئيي هئچ زامان چؤزه بيلمه‌يه‌جک. او دا وارليغين گوج قايناغي ساييلان وارليق دير. گون، آي، اولدوزلار، سئل، يئل، وولقان، زلزله کئچميش زامان‌لارين گيزلي وارليق‌لاري ساييليرميش‌لار. گيزلي وارليق‌لار، زامان-زامان قوتسال‌ليق تاپيب‌لار. تانري يئرينه اوتوروب‌لار. تانري‌لار سرگيسي تاريخده قورولوب. يئرده ياشايان اينسان، آللاه‌لاري گؤيده آختاريب. ساو‌لار گؤيدن گليب‌لر. اينسانين دوشونجه‌سي گليشديکده تانري سايديغي گيزلي وارليق‌لارين، گيزلرينه أل تاپيب دير. ياواش-ياواش نئچه آللاهليقدان ايکي آللاهليغا، سونرا ايسه تک آللاهليغا چاتيب دير.
تک آللاهليغا چاتاندان سونرا، اينسان دونياني تانيماغا چاليشيب. دونياني تانيماق، سون يوز ايللرده چوخ سورعتله داوام تاپيب، بشر ده الده ائتديک‌لرينه گووه‌نيب، هر نه‌يي چؤزمه‌يينه اينانيبدي. آنجاق بشرين تاپينتي‌لاري هاراجان ايره‌لي‌له‌دي‌يينه باخماياراق، اؤلمزلي‌يه چاتا بيلمه‌ييبدي. اينسان‌لار، “گئجه، گوندوز، ايشيق قارانليق، آي، گون، اولدوز، ياغيش، قاري”، معنوي گؤي برکتي بيليب‌لر. آللاهي آختارديقدا أل‌لر گؤيه قالديريلير. بو برکت، برکتلرين برکتي ساييلير. اينسان‌لارين اينانجلارينا باغلي اولاراق، فرقلي سيمگه‌لري سوفرالارا قويولور.
2-سو برکتي: برکتلرين سوفراسينا سودان، “سو” ايله “باليق” قويولور.
سويون برکت اولدوغونو، فيکيرلشمه‌دن هر کس دئيه بيلر. دونيانين وارليغي سويا باغلي دير. دونيادا جانلي اولان هر بير نه‌ده سو اولمالي‌دير. يئر اوزونون ده، چوخ حيصه‌سيني سو توتور. اينسان بدنينين اوچدن ايکي‌سي سو دير. هر يئرده سو وار، ياشاييش وار. اونا گؤره ده سويون ده‌ير ايله ايلگي‌لي دونيانين بوتون مدنيت‌لرينده آتالار سؤزو واردير.
هر کسه سو آتيلسايدي بئله دئيه‌رديلر: “سو آيدينليق دير”. قديم ائولرده باجا اولاردي، باجادان سو تؤکنه، “آللاه مورادينيزي وئرسين” دئيرديلر. هر نه‌يي تميزلمک اوچون سو ايشلنمه‌لي‌دير. باشقا آرينديرانلارلا آرينديرسالار بئله، يئنه ده، سو ايله تميزله‌مه‌لي‌ديرلر. اوزاق يولا چيخانين داليسيجا، هله ده سو سپيلير. آذربايجانين بعضي بؤلگه‌لرينده آخير چرشمبه سويو کسرلر.
سويون دَيري تاريخده اولان خالق‌لارين آراسيندا، اونا بير تانري اولدوغو قدر وار ايدي. سومئرلرده سو تانريسي “آبسو” ايدي. “آب” فارس‌لاردا، “سو” تورک‌لرده سو آدي اولاراق ايشله‌نيلير.
3-تورپاق برکتي: قووورقا، بوغدا، چؤرک، تورپاق( اوچونون ده رنگي تورپاغا چالير)، تورپاق برکتي اولاراق سوفرالارا قويولا بيلر.
آدام‌لارا هر نه تورپاقدان يئتيشير. تورپاق اولماسايدي، آدام‌لار نئجه کئچينه بيلرديرلرمي! بيلميرم. تورپاق تکجه بيتديرن دئييل، تورپاق بيتيشن يئر دير ده. دونيادا هر نه‌يين سونو تورپاقدا بيتير. تورپاقدا يئتيشن‌لر، دولانيب سونوندا تورپاغا وئريلمه‌لي‌ديرلر. تورپاق توربت‌لري اولور. تورپاغا باغلانماق، تورپاغين آشيري سئويلدي‌يي قدر گوجلو اولوب. بو سئوگي‌ده تورپاقدان سونرا هئچ نه گؤرولمويوب.
تورپاق برکتلرين بوتونلويو اولماسا دا، برکتلرين بيرله‌شن يئري دير. برکت گؤرولمه‌سه اينساني آياقدان سالار. تورپاق برکتلرين ياتاغي دير. تورپاغي منيمسه‌يه بيلن‌لردن بيريني(هئچ اولماسا) بايرام سوفراسينا يئرلشديرمک‌له تورپاغين دَيرلي اولدوغونو وورغولايير.
تورپاغين برکت اولدوغونا گؤره آذربايجاندا، بير چوخلو باياتي دئييليب‌دير. آشاغيدا گلن باياتي‌لار، تورپاغين برکت اولدوغونو گؤسترير
-ياز گئجيکسه، نه سؤزوم،/ يولونا باخار گؤزوم./ أکينه چيخديغين گون،/ قوربان کسرم اؤزوم.
-بوز تورپاق، قارا تورپاق،/ ائيله بير چارا تورپاق،/ محصولومو بول ائيله،/ چيخاق باهارا تورپاق.
-أکنده قوربان اولارام،/ سَپَنده قوربان اولارام،/ تورپاق برکتلي دير،/ بيچنده قوربان اولارام.
-دؤز قيشين يازي گلسين،/ بو ائلين واري گلسين،/ تورپاغا دن آتميشام،/ گؤزلرم باري گلسين.
4-آغاج برکتي: مئيوه‌لرده؛ آلما، ايده قيرميزي اولوب، آذربايجاندا چوخ تاپيلديقلارينا گؤره سوفرايا قويولور.
آغاج دوغوجو اولدوقلا، آغاليغي گؤتوروب. آغاج‌لار يئر ايله گؤي آراسيندا ايلگي قوران‌لار ديرلار. يئرله گؤيون ايلگي‌سيندن آغاج‌لار بارلانيرلار. تورپاق ايله سويو يئردن، نفسي گؤيدن آليرلار.
آغاج‌لار ترسه نفس چکيرلر. دونيانين پاسلانميش نفس‌لرينين پاسلارين آليرلار. پاسلاريندان بارلانيرلار.
آغاجا تاپينماق کئچميش‌لردن وار ايدي. آغاجين ياشي دا، قوروسو دا، ايلک گوندن بشرين ايشينه گليب. آغاجين برکت اولدوغونو، دونيادا هر کس بيلير. خيريستي‌يان‌لار آغاجين اؤزونو بايراملاريندا بزه‌سه‌لر، بيزلر آغاجدان اولان‌لارلا سوفرالاريميزي بزه‌ييريک. آغاج برکتينين قيرميزي‌لاريني سئچيب سوفراميزا قويوروق. خودآفرين بؤلگه‌سينده ياشايان‌لارا، سؤيود آغاجي آرزي-ايستک سيمگه‌سي دير. سؤيود آغاجينا توتولان نيتين قبول اولونماغينا اينانيلير. اونا گؤره سؤيود آغاجين قوجاقلاييب آللاهدان بير شئي ايسترلر.
5-حئيوان برکتي: سوغان قابيغينين سويوندا قيرميزي بويانميش يومورتا، حئيوان برکتينين نيمادي اولاراق سوفرايا قويولور.
بير جانلي‌نين ياشاييشيني ساغلايان هر نه، بير جانلي اوچون برکت ساييلمالي‌دير. اينسان ديري قالماق اوچون دونياني اؤز سولطه‌سينه چکيب، ألي چاتان هر نه‌دن فايدالانيب، گئتديکجه، دونيانين نئجه قوللانماغينا بير زادلار آرتيريبدي. اينسانين باشاريسي، اؤز قوللانديق‌لاريني باشقا نسيل‌لره چاتديرماقدا دير.
اينسان آجليغيني گؤيره‌نتي‌لرله دويورور. گوجونو ايسه حئيوانلاردان آلير. سوت-قاتيق‌دان توتوب، أت‌له يومورتايا قدر، اينسانا گره‌کن گوج ايله ساغلامليغي وئرير. حئيوانلاردان قويونون برکت اولدوغونو گؤسترن ايکي باياتي آشاغيدا گلير.
– آغ قويون، آغا بنزه‌ر،/ يئرييه‌ر يايا بنزه‌ر،/ هاردا قويونسوز يئر وار،/ قوروموش چايا بنزه‌ر
-قويون دئير کور منم،/ هر قاپيدان گير منم،/ گيرديگيم قاپيلاري،/ برکتسيز گؤرمنم.
6-گؤيرمه برکتي: بوغدا، آرپا، مرجي‌يه تاي تاخيل‌لاردان، بالا قابلاردا بئجرديب، دؤوره‌سينه قيرميزي قاتما باغلاييب، گؤيره‌نتي‌لرين برکتي اولاراق سوفرايا قويارلار.
ياشاييش گؤيرمه‌يه باغلي دير. گؤيرنتي آدلانان‌لار، اينسانين ياشاييشيندا اولان گوندم گرکليکلريني اؤده‌ييرلر. گوندمده يئييلن بوتون قيدالاردا بيتگي‌لر واردير. تکجه اينسانين يوخ، بلکه بير چوخ حئيوانين دا، قاريني گؤيرنتي‌لرله دويور. گؤيرنتي اولانا قدر آجليق قانات آچانمير، گؤيرنتي اولماديقدا قاناتلانير.
گؤيرنتي، برکت اولاراق اينسانين هر گونکي سوفراسيندا واردير. ايل سوفراسيندا دا يئددي برکتدن بيري اولاراق، اولمالي‌دير. بئجرديلميش گؤي‌لر برکت سيمگه‌سي اولاراق ايلک ائوده بسله‌نيب، جوجريب، آياق توتدوقدا چؤل بايرامينا دک ساخلانيليب، چؤل بايراميندا چؤله آتيلار. بوغدا، آرپا پاييزدا يئره سپيلير، قيشدا يئرين آلتيندا بارلانير، بايرامدا گؤيه‌رير.
7-آل-وئر برکتي: سيککه(دمير سيککه) ا آليش-وئريشين سيمگه‌سي اولاراق برکت سوفراسينا قويولور.
کؤهول‌لرده ياشايان اينسان‌لارين ساي‌لاري آرتديقدا، اونلارين آراسيندا، ايش‌لري بؤلمک گرک‌لي‌يي اورتايا گلير. اينسان‌لار ايلک گرکليکلريني اؤده‌يندن سونرا، توپلوم‌کيمي ياشاماغا، توپلوم ايچينده ايلگي‌لري ياراتمالي‌دير. ايلگي‌لر ايکي طرفلي اولدوغونا گؤره، بو آرادا بير شئي‌لر آلينيب، وئريليردي. آليش-وئريش قارشيليق‌لي اولمادان، ايلگي طرفلري راضي‌لاشانمازديلار. اينسان‌لار ياشاديق‌لاري سورجده آليش-وئريشين ده‌يه‌رينه چاتيب‌لار. ايلک آليش-وئريش يئمک اولوب‌دير. اووچولار، اوولاديق‌لاري اوولاري، قارشيليق‌لي پاي‌لارلا ده‌ييشيرميش‌لر. پايا، پاي وئره‌رميش‌لر. وئريلن پاي‌لارين ده‌يه‌ري بير اولوب-اولماديغينا باخماياراق، ايکي طرفده راضي قالارميش. توپلوم‌لارين ايچينده، ياشام سوردوکجه، اؤلچو‌لر يارانيب‌لار. هر بير نه‌يي ده‌يرلنديرمه‌يه، اورتاق اؤلچو گرََکيب، بو اؤلچو، زامان سوره‌سينده پول اولوب دير. زامان گليب، آليش-وئريش اولمادان، ياشاماق ايمکان‌سيز دئمه‌سک ده چوخ آغير اولان واختا يئتيشيب دير. آليش-وئريشي ده‌يه‌رلنديريب، بير برکت اولاراق، آللاه‌وئرن باشقا برکت‌لرله بيرليکده، بايرام سوفراسينا قويولوبدو.يوخاريدا گلن، برکت‌لردن سونرا، قوناقلاري قوناقلاماق اوچون، سوفرايا ميلاخ، حالوا، دولما کيمي يئمه‌لي‌لري دوزرميش‌لر. ايندي، سوفرالارين چوخو ييغيشيليب، يئمه‌لي‌لر مئيوه، آجيل، شيرني‌يه چئوريليب دير.
بايراما گيرمه‌دن، دونيالاريني دَييشن‌لري ده ياد ائله‌مک بير گؤره‌و دير. ايلين هر آخير جوماآخشامي‌سي دونيالاريني دَييشن‌لري خاطيرلاماق اوچون قبير اوستونه گئديليب، فاتيحه اوخونور، يادلاري خاطيرلانير.بايرامين ايلک گونو، دردلرينه اورتاق اولسونلار دئيه، قارابايرام‌لاري اولان ائولرين گؤروشونه گئديلير. بؤيوک‌لرين گؤروشوندن سونرا، بايرام شنليگي باشلار.
خويون وار کندينده ايل تحويل اولان گونو بير-بيرلرينه سو سپرلر. بايرام گونلري، گنج اوغلانلار، ائشيگه چيخيب، يومورتا دويوشدوروب، قئييش قويدو کيمي اويونلاردان اوينايارديلار. قيزلار ايسه، يارپيز دَرمک اوچون، بولاق باشينا گئديب، داغ پئنجر ي ييغيب، آش پيشيررد.