تاخت و تاز خشکسالي در استان اردبيل

گروه اقتصادي: پديده خشکسالي در چند سال متوالي معيشت کشاورزان، دامداران و باغداران را در استان اردبيل به مخاطره انداخته و ضمن نابودي بخشي از اراضي زراعي و باغي استان، مهاجرت به شهرها را تشديد و برخي از روستاهاي اين استان را خالي از سکنه کرده است.

يعقوب شاددل

گروه اقتصادي: پديده خشکسالي در چند سال متوالي معيشت کشاورزان، دامداران و باغداران را در  استان اردبيل به مخاطره انداخته و ضمن نابودي بخشي از اراضي زراعي و باغي استان، مهاجرت به شهرها را تشديد و برخي از روستاهاي اين استان را خالي از سکنه کرده است. در دو دهه گذشته دغدغه‌ها و نگراني‌هاي ساکنان روستاها معطوف به بهره‌مندي از امکانات لازم ار قبيل آب، برق، گاز ، راه و مخابرات بود اما امروز با دستيابي حداقلي روستائيان به اين امکانات، معيشت روستائيان در اثر خسارت‌هاي خشکسالي دچار مشکل شده و بيم آن مي‌رود در صورت تداوم اين روند بسياري از روستاها، آبادي خود را ترک کرده و شهرنشيني را بر سکونت در روستاها ترجيح دهند.
بر اين اساس بروز پديده خشکسالي در چند سال اخير در استان اردبيل سبب شده تعدادي از دامداري‌ها به دليل مقرون به صرفه نبودن اين شغل، دام‌هاي خود را عرضه کنند و بسياري از کشاورزان و زارعان هم اراضي خود را به دليل نبود بهره وري واگذار کرده و به شهرها مهاجرت کردند.
باورش کمي سخت است، استاني که به بارش‌هاي سنگين برف‌، باران ، رودها و چشمه‌هاي پرآب مشهور بود اکنون به دليل تنش خشکي، کاهش منابع آبي و ذخاير زيرزميني و کاهش حجم سدها به يکي از مناطق کم‌ آب در کشور تبديل شود.
از چندين سال پيش روستاييان و عشاير استان با بحران آب مواجه شده‌اند و حتي در برخي مناطق روستايي و عشايري تامين آب آشاميدني نيز به چالش تبديل شده ضمن اينکه چشمه‌ها و رودخانه ها خشکيده‌اند و سال‌هاي متمادي است که دسترنج کشاورزان بويژه ديم‌کاران در اثر بروز خشکسالي هدر مي‌رود.علاوه بر ضرر و و زيان کشاورزان ديم‌کار کاهش بارش‌ها در سال‌هاي گذشته در استان بر پوشش گياهي منطقه و مراتع نيز تاثيرگذار بوده است به طوري که روند فرسايش خاک در بخش‌هايي از استان قابل مشاهده است.
اردبيل جزو 6 استان کم بارش کشور
استان اردبيل بر اساس شاخص‌ و آمارهاي اعلامي وزارت نيرو و هواشناسي هم‌اکنون جزو 6 استان کم‌بارش کشور است. اين استان امسال هم مثل سال‌هاي گذشته در گير کاهش بارش‌هاي پاييزي و در نتيجه کاهش رواناب‌ها و حجم سدهاي تاثيرگذار در استان بوده است.بر اساس اعلام کارشناسان آب منطقه‌اي اردبيل، حجم ظرفيت سدهاي استان و رودخانه‌ها هم کاهش چشمگيري داشته و ورودي سد يامچي بعنوان مهم‌ترين منبع تامين آب شرب مرکز استان از 21 ميليون متر مکعب در سال گذشته به 10 ميليون متر مکعب رسيده و مصرف آب اين سد از رقم 11.4 ميليون مترمکعب به 12 ميليون مترمکعب افزايش يافته است.از طرفي آب رودخانه ارس تامين کننده آب مرکز کشاورزي استان در مغان نيز در سال‌هاي اخير به سبب خشکسالي کاهش يافته و نگراني‌هايي را در بين شهروندان منطقه پديد آورده است.
350 هزار هکتار اراضي استان اردبيل غيرقابل برداشت شده است
بر اساس پيش بيني کارشناسان کشاورزي استان اردبيل، به دليل نبود بارش در اين استان 350 هزار هکتار اراضي ديم و آبي در استان اردبيل غير قابل برداشت شده و حتي برخي از کشاورزان منطقه مغان از کشت محصولات خود در اراضي خودداري کرده و ضروري است دولت براي جبران اين خسارت‌ها حمايت‌هاي لازم را از کشاورزان منطقه داشته باشد.
احمد شهريار معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل در اين باره گفت: وضعيت بارندگي امسال نسبت به سال‌هاي گذشته اسفبار است و خشکسالي خسارت هنگفتي به زراعت و باغات استان وارد کرده به طوري که که برخي از محصولات در استان غير قابل برداشت شده است.وي افزود: در استان اردبيل برآورد شده به دليل تنش خشکي 350 هزار هکتار اراضي ديم و آبي در استان غير قابل برداشت است.شهريار اظهار کرد: در حال حاضر يک و نيم ميليون تن محصول آبي در استان در معرض تنش است و در صورت تداوم اين وضعيت احتمال دارد پنج هزار تن محصول از ميزان توليدات استان کاهش يابد.
کسري آب 400 ميليون مترمکعبي در دشت مغان
اين کارشناس بخش کشاورزي گفت: علاوه بر اراضي ديم اراضي آبي استان هم به دليل نبود بارش و کمبود منابع آبي شبکه‌ها و سدها در معرض تهديد است و در حال حاضر 400 ميليون متر مکعب در شبکه مغان کسري آب وجود دارد و اين بدان معني است که ما در استان با کمبود توليد محصولات مواجه خواهيم بود.معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل افزود: بدليل کمبود آب عملا در منطقه مغان امکان کشت دوم وجود ندارد بويژه براي کشت دوم ذرت، سويا و يونجه منابع آبي وجود ندارد و از طرفي هم آورد رودخانه ارس هم در حد صفر بوده و سدهاي کوچک و بزرگ هم تعريف چنداني به لحاظ آورد آبي ندارند.شهريار گفت: از سد عمارت گرمي تا اصلاندوز يک هزار و 500 هکتار اراضي در معرض تنش خشکي قرار دارد که بايد در آينده براي جبران خسارت‌هاي خشکسالي اقدامات لازم بکار گرفته شود.وي ادامه داد: فروردين ماه امسال باغات استان بويژه مشگين شهر دچار سرما زدگي شده و بر اساس برآورد کارشناسان 40 هزار ميليارد ريال به باغات استان خسارت وارد شده است.
خطر کمبود بذر در استان بايد جدي گرفته شود
شهريار بيان کرد: دو تنش هم در آينده در استان قابل پيش بيني است و اين نشان مي‌دهد که کشاورزان و زارعان ما با کمبود بذر مواجه خواهند شد بطوريکه در حال حاضر در گرمي و مشگين شهر بذري براي کشت سال آينده وجود ندارد.وي افزود: يکي از راهکارهاي اصلي براي جبران خسارت‌ها، حمايت‌هاي صندوق بيمه است که بايد سطح بيمه در استان بالا رود و مهمتر از همه اينکه بيمه تعهدات خود را در پرداخت خسارت‌ها بيشتر کند. علاوه بر اين دولت هم با پرداخت کمک‌هاي بلاعوض به زارعان و باغداران، تسهيلات آنها را استمهال دهد چرا که با اين وضعيت خشکسالي، کشاورزان توان پرداخت اقساط تسهيلات را نخواهند داشت.معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل ادامه داد: در حال حاضر وضعيت کشاورزان اسفبار است و علاوه بر کشاورزان، عشاير استان هم در منطقه ييلاقات گرفتار تنش خشکي خواهند بود.شهريار اظهار کرد: راهکار ديگر براي جلوگيري از خسارت‌هاي احتمالي خشکسالي در زراعت ديم، راه اندازي سيستم نوين آبياري است که در سال 1400 در سطح يک هزار و 570 هکتار و در سال 1401 هم 2 هزار و 168 هکتار اجرا شد.
نگاهمان به کشاورزي علمي نيست
يوسف جهاني رئيس ايستگاه تحقيقات کشاورزي اردبيل هم در اين باره گفت: متاسفانه ما به مقوله کشاورزي به شکل علمي نگاه نمي‌کنيم اگر بخش کشاورزي را به افراد صاحب نظر بسپاريم و از روش علمي براي مقابله با خشکسالي هم در اين باره استفاده کنيم نتيجه خوبي مي‌گيريم.وي با بيان اينکه مقابله با خشکسالي در اجرا و پژوهش نيازمند اعتبار است افزود: براي اينکه موفق شويم بايد در کاشت، داشت و برداشت از دانش فني بهره بگيريم اينکه کشاورز چه زماني محصولات خود را بکارد چه زماني برداشت کند و چگونه هم با آفات مبارزه کند و ضروري است تا اينکه کشاورز با دانش فني اقدام به توليد محصولات بکند در اين صورت علاوه بر اينکه بهره وري افزايش مي‌يابد خسارت‌هاي وارده هم به مراتب کاهش مي‌يابد.
رئيس ايستگاه تحقيقات کشاورزي اردبيل افزود: براي مقابله با خشکسالي 38 طرح در بخش‌هاي مختلف فني مهندسي، زراعي، باغي، گياه پزشکي، آبخيزداري، مرتع و جنگل در استان اردبيل قابل اجرا است که اميد است تنيجه خوبي داشه باشد.
جهاني ادامه داد: 400 نوع ارقام براي کشت در استان اردبيل در دست بررسي و مطالعه است و هشت لاين هم براي ارقام متحمل با خشکسالي معرفي شده است.وي ادامه داد: تا کنون 38 طرح مربوط به جلوگيري از مخاطرات خشکسالي با 27 لاين به بهره برداران و کشاورزان استان اردبيل معرفي شده است.جهاني اظهار کرد: در کشت حبوبات از جمله عدس سه رقم و در کشت نخود هم 36 رقم با 33 لاين براي مقابله با خشکسالي به کشاورزان استان معرفي شده که همه آنها در مقابل خشکسالي مقاوم و متحمل هستند.
30 درصد عشاير استان اردبيل شغل خود را دست دادند
39 درصد دام سبک استان اردبيل متعلق به جامعه عشايري است منتهي خشکسالي‌هاي شديد چند سال اخير در استان و در کنار آن حذف ارز ترجيحي و افزايش پنج برابري قيمت نهاده‌ها و در عين حال عدم افزايش قيمت دام باعث شد حدود 30 درصد عشاير ترک دامداري کنند.حاتم طهماس‌پور مديرکل امور عشاير استان اردبيل هم در اين باره گفت: خشکسالي به دامداري‌هاي روستايي و عشايري خسارت هنگفتي زده و علاوه بر آن مراتع ييلاقي استان هم تحت تاثير خشکسالي از بين رفته و احياي آن جبران ناپذير شده است.وي افزود: متاسفانه مراتع ييلاقي عشاير متحمل خسارت‌هاي بيشتري شده که امکان جبران آن مانند زراعت و باغت از سوي بيمه مقدور نيست.طهماس پور ادامه داد: در حال حاضر ?? درصد دامداران شغل خود را از دست داده و به شهر مهاجرت کردند و بيم آن مي‌رود که روستاها با استمرار خشکسالي خالي از سکنه شوند.
2 هزار ميليارد تن فرسايش خاک در اردبيل اتفاق افتاده است
وي با بيان اينکه در سال‌هاي اخير، 2 هزار ميليارد تن فرسايش خاک در استان اتفاق افتاده است افزود: منابع ارزشمند خاک در اين استان از بين رفته است و موانع رشد توليد در بخش کشاورزي در بخش‌هاي مختلف قابل‌تأمل و بررسي است و ما سعي مي‌کنيم تا با توجه به اهميت مواد غذايي در اين حوزه، سنگر توليد را موردحمايت و صيانت قرار دهيم.معاون برنامه‌ريزي و امور اقتصادي سازمان جهاد کشاورزي استان اردبيل بيان کرد: براي جلوگيري از تشديد خسارت‌هاي احتمالي خشکسالي راهکارهايي تدوين شده که اين راهکارها در صورت عملي شدن منجر به تثبيت اشتغال کشاورزان خواهد شد.
خواجوي ادامه داد: مديريت بحران استانداري اردبيل براي عبور از بحران و تنش آبي با هماهنگي امور اقتصادي استانداري اردبيل، آب و فاضلاب، آب منطقه اي و جهاد کشاورزي در اين باره مي‌تواند اقدامات لازم را در برنامه داشته باشد.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از ايرنا استان اردبيل کمتر از يک درصد مساحت ايران را دارد ولي با توليد سالانه 4.5 ميليون تن انواع محصول کشاورزي، چهار درصد توليدات کشاورزي کشور را به خود اختصاص داده است750 هزار هکتار از اراضي استان اردبيل کشت مي‌شود که 40 هزار هکتار آن باغ، 225 هزار هکتار آن اراضي آبي و 480 هزار هکتار نيز جزو اراضي ديم است.محصول گندم با حدود 305 هزار هکتار، بيشترين سهم اراضي کشت محصول کشاورزي در استان اردبيل را دارد.
اردبيل در توليد بسياري از ارقام و محصولات کشاورزي از جمله رتبه اول توليد عدس، رتبه اول توليد کلزا، رتبه دوم توليد سيب زميني، رتبه سوم توليد عسل، رتبه پنجم توليد چغندر قند، رتبه هفتم توليد حبوبات و رتبه هفتم توليد گندم و جو را دارد.

منبع :