مذاکرات هسته‌اي فقط 2 طرف دارد: ايران و آمريکا

گروه سياسي: مهم ترين بحثي که در موضوع آژانس مطرح است، اين است که آژانس بايد در حد همان توافقات ايران و آمريکا، نظارت‌هاي خود را انجام دهد و در نتيجه معتقدم گروسي که تا کنون نقش سياسي را ايفا کرده، اکنون نيز نبايد ناراحت باشد که يک کارويژه سياسي براي وي تعريف شده است.

 گروه سياسي: مهم ترين بحثي که در موضوع آژانس مطرح است، اين است که آژانس بايد در حد همان توافقات ايران و آمريکا، نظارت‌هاي خود را انجام دهد و در نتيجه معتقدم گروسي که تا کنون نقش سياسي را ايفا کرده، اکنون نيز نبايد ناراحت باشد که يک کارويژه سياسي براي وي تعريف شده است.
 با توجه به اين که ديگر طرفين نيز به حاشيه رانده شده اند، بر اساس نوع منافعي که از اين شرايط مي‌برند، تعيين موضع مي‌کنند. به عنوان مثال، کشور‌هاي اروپايي و به ويژه تروئيکا، شامل آلمان، فرانسه و انگلستان سعي مي‌کنند بيانيه‌اي انتقادي و گزارشاتي تند عليه ايران مطرح کرده و مواضعي آتشين عليه ايران اتخاذ کنند. تروئيکاي اروپا در بيانيه‌اي مدعي شد که ايران به تعهدات بيانيه مشترک با آژانس در مارس گذشته پايبند نبوده است. سه کشور اروپايي انگليس، فرانسه و آلمان در اين بيانيه که در نشست شورا صادر شده است از تهران خواستند که با نصب مجدد دوربين‌ها و تجهيزات نظارتي موافقت کند.
رافائل گروسي، مديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيز در اين نشست بار ديگر ادعا‌ها درباره روند اجراي توافق با ايران براي حل‌وفصل مسائل پادماني را تکرار کرد و مدعي شد که هيچ پيشرفت ديگري در اجراي فعاليت‌هاي تعيين شده در توافق، صورت نگرفته است.
وي در ابتداي سخنان خود، با اشاره به تدابير جبراني ايران در برجام و قانون راهبردي مجلس (قانون اقدام راهبردي براي لغو تحريم‌ها و صيانت از منافع ملت ايران) ادعا کرد: راستي‌آزمايي و نظارت مرتبط با برجام (از سوي آژانس) تحت تأثير تصميم ايران در فوريه 2021 براي توقف کامل اجراي تعهدات هسته‌اي خود تحت برجام قرار گرفته است. اين وضعيت با تصميم بعدي ايران براي حذف تمام تجهيزات نظارتي و نظارتي مرتبط با برجام تشديد شد.
جوزپ بورل، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا در جلسه عمومي پارلمان اروپا، گفت: »رابطه ما با ايران در سطح پاييني قرار دارد، اما براي حفاظت از منافع‌مان، باز نگه داشتن مجاري ديپلماتيک با ايران ضروري است.« اين سخنان با واکنش برخي مقامات رسمي در ايران رو به رو شد. محمد اسلامي، رييس سازمان انرژي اتمي ايران در حاشيه جلسه هيئت دولت در جمع خبرنگاران گفت: »سه کشور اروپايي نمي‌توانند از ما انتظار داشته باشند که به طور کامل برجام را اجرا کنيم، ولي آن‌ها تعهدات خود را انجام ندهند. اقدامات ما در راستاي قانون اقدام راهبردي است. مادامي که طرف‌هاي مقابل به تعهدات خود عمل نکنند و تحريم‌ها کامل رفع نشود طبيعي است که ما همين روند را ادامه خواهيم داد.«
اين شرايط پرسش‌هايي را ايجاد مي‌کند از جمله اين که نقش اتحاديه اروپا در مناسبات برجامي و فضاي تنش‌زدايي ايالات متحده و ايران تا چه حد تاثيرگذار است؟ آيا تنش‌زدايي ايران و ايالات متحده همزمان با تغييراتي از جمله آزادي پول‌هاي بلوکه شده ايران بر وضعيت سياسي و اقتصادي کشور در عرصه بين‌الملل موثر خواهد بود؟ حشمت‌الله فلاحت‌پيشه، رييس کميسيون امنيت ملي مجلس دهم و تحليلگر سياسي در گفتگو يي به اين پرسش‌ها پاسخ داده است:
کاهش نقش ميانجيگري در مذاکرات ايران و آمريکا
حشمت الله فلاحت پيشه گفت: »اتفاقي که در حوزه هسته‌اي ايران رخ داده، اين است که ايران و ايالات متحده براي نخستين بار يک تصميم منطقي گرفته‌اند و به واسطه اين تصميم جديد با حذف واسطه‌ها، بخشي از مشکلات خود را کنار گذاشته اند. اکنون دو کشور به اين نتيجه رسيده‌اند که موضوع هسته‌اي فقط دو طرف دارد: ايران و آمريکا. همه طرف‌هاي ديگر در اين گفتگو‌ها واسطه هستند. واسطه‌هايي که متاسفانه خود ايران، آن‌ها را ساخت. چرا که براي ايران مذاکره مستقيم با آمريکا به يک تابو تبديل شده بود؛ بنابراين مذاکرات از طريق همين واسطه‌ها شکل مي‌گرفت و همه طرف‌ها براي خود منافع برجامي درست کرده بودند و بار‌ها که ايران و آمريکا به توافق نزديک مي‌شدند، اصل توافق، فداي منافع برجامي واسطه‌ها مي‌شد؛ واسطه‌اي مثل روسيه که برجام را تحت‌الشعاع جنگ اوکراين قرار داد، يا چين که بسيار خرسند است که سالي يک ميليارد دلار تخفيف نفتي از ايران مي‌گيرد.«وي افزود: »حتي کشور‌هاي اروپايي نتوانستند مسير خريد واکسن کرونا را براي ايران فعال کنند. اما در موضوع برجام براي خود منافعي را در نظر گرفته‌اند.
 ايران و امريکا در موضوع برجام همه طرفين را کنار گذاشته‌اند و توافقات نانوشته‌اي را شکل داده‌اند که گرچه بدون ايراد نيست، اما قطعا بهتر از شرايطي است که واسطه‌ها بر گفتگو‌هاي برجامي حاکم شده بودند. آژانس نيز در اين شرايط درگير بازي‌هاي سياسي شد و جريانات مختلفي که در آمريکا و اروپا در تلاش بودند بر ايران فشار بياورند از آژانس به عنوان يک بازيگر سياسي استفاده کردند. اما اتفاقي که اکنون افتاده به معناي مديريت تنش مشترک ايران و امريکا است که بخشي از مشکلات پيشين را حل مي‌کند. آزاد شدن زندانيان، آزاد شدن پول‌هاي بلوکه شده ايران، مديريت تنش در خليج فارس و درياي عمان نيز در کنار مسئله هسته اي، همگي از مصاديق همين مسير جديد ايران و آمريکا است.«
ورود ايران و آمريکا به دوران پسابرجام
رييس کميسيون امنيت ملي مجلس دهم گفت: »گروسي بر اساس يک متن کهنه، گزارش‌هاي خود را طراحي مي‌کند. به عبارتي آقاي گروسي دچار يک تناقض جدي است. ايشان بارها، به صورت تلويحي مرگ برجام را اعلام کرده است، ولي اکنون گزارش‌هاي خود را بر اساس همان برجام منقضي شده شکل مي‌دهد. حتي هشدار‌هاي گروسي که در گزارش پيشين وي مطرح شد، بر اساس اجراي برجام داده شده بود. اين که ايران 18 برابر سقف برجام سوخت توليد کرده يا سانتريفيوژ‌هاي پيشرفته را استفاده کرده، همگي مواردي است که بر اساس يک متن منسوخ شده و مرده به نام برجام مطرح کرده بود. مگر نه اين که آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بار‌ها مرگ برجام را اعلام کرده بود؟
 بنابراين من معتقدم که ايران و آمريکا در دوران پسابرجام به سر مي‌برند. در دوراني که طرفين حدس مي‌زنند برجام ديگر قابل احيا نيست، سعي مي‌کنند تنش را مديريت کنند تا شايد در آينده به يک متن توافق جديد برسند.«وي افزود: »طبيعتا در اين شرايط دستور کاري براي واسطه‌ها تعريف نشده. حتي براي آژانس نيز دستور کاري تعريف نشده است.
 مهم‌ترين بحثي که در موضوع آژانس مطرح است، اين است که آژانس بايد در حد همان توافقات ايران و آمريکا، نظارت‌هاي خود را انجام دهد و در نتيجه معتقدم گروسي که تا کنون نقش سياسي را ايفا کرده، اکنون نيز نبايد ناراحت باشد که يک کارويژه سياسي براي وي تعريف شده است. با توجه به اين که ديگر طرفين نيز به حاشيه رانده شده‌اند، بر اساس نوع منافعي که از اين شرايط مي‌برند، تعيين موضع مي‌کنند. به عنوان مثال، کشور‌هاي اروپايي و به ويژه تروئيکا، شامل آلمان، فرانسه و انگلستان سعي مي‌کنند بيانيه‌اي انتقادي و گزارشاتي تند عليه ايران مطرح کرده و مواضعي آتشين عليه ايران اتخاذ کنند. کشور چين که عملا از اين وضعيت راضي است و کماکان از تخفيف سالي يک ميليارد دلار نفت و فراورده‌هاي نفتي برخوردار است نيز موضع سکوت را در پيش گرفته و روسيه نيز به گونه‌اي با اين واقعيت کنار آمده که ايراني‌ها، نمي‌توانند بيش از حد درگير جنگ اوکراين شوند و در نتيجه سطح مشخصي از مناسبات را با ايران، حفظ کرده‌اند. هرچند معتقدم اگر روس‌ها در حوزه جنگ اوکراين به يک تنفس برسند احتمالا واکنش نشان خواهند داد، اما نبايد به خاطر يک مسئله نامشخص از مصالح فعلي گذشت.«
اين تحليلگر سياسي تاکيد کرد: »به اعتقاد من شرايط فعلي بسيار بهتر از شرايط تنش است، به عبارتي من اسم اين شرايط را شرايط»مديريت تنش« گذاشته‌ام. اما ايران نبايد در اين حالت بماند، بلکه بايد به دنبال شرايطي باشد که در مراودات خارجي و به ويژه فروش انرژي از شرايط اضطرار خارج شده و به تدريج قيمت نفت خود را به قيمت جهاني نفت نزديک کند، چرا که با شروع فصل زمستان، تقاضا براي نفت بيشتر مي‌شود.به گزارش عصر آذربايجان به نقل از فرارو، نکته ديگر اين است که به اعتقاد من ايران بايد در حوزه‌هاي مختلف تنش‌هاي خود را با آمريکا کاهش دهد و حتي با توجه به تعديل نگاه اعتراضي به ايران در موضوع اوکراين، به سمت تنش‌زدايي با کشور‌هاي اروپايي حرکت کند و در عين حال سطح معقولي از مناسبات خود را با شرق نيز دنبال کند. در دنياي پر نوسان امروز، کشور‌ها به سمت تنوع مناسبات با يکديگر حرکت مي‌کنند.
هيچ يک از قدرت‌هاي شرق و غرب نمي‌توانند يک راهبرد فراگير را در دنياي امروز تحميل کنند. من معتقدم کشور ما نيز بايد از اين شرايط استفاده کرده، تابو‌ها را کنار گذاشته و به سمت تنوع مناسباتي حرکت کند. موضوع آخر اين که اکنون که دست دولت براي فروش نفت و بازگرداني منابع مسدود شده يا پول نفت باز شده، انتظار عمومي اين است که گشايش‌هاي سياست خارجي، اثر خود را بر سفره مردم بگذارد.«

منبع :