گره مشکلات بر تار و پود صنعت فرش تبريز

گروه گزارش: فرش دستباف تبريز که شهره جهاني دارد حاصل هنر منحصر دستان معجزه گر قالي بافان آذربايجان‌شرقي با نقش و نگارهاي خاص و زيبا است که البته اين صنعت در سال‌هاي اخير رونق گذشته خود را از دست داده و گرفتار مشکلاتي شده که رفع آنان نيازمند برطرف کردن دغدغه‌هاي فعالان هنر- صنعت فرش و حمايت توسط ادارات متولي از آنان است. بافت فرش در آذربايجان شرقي و تبريز داراي پيشينه کهن تاريخي بوده به طوري که با تصويب شوراي جهاني صنايع دستي در سال 1394، اين شهر با در نظر گرفتن شاخص‌هاي مختلف به عنوان »شهر جهاني بافت فرش« و پايتخت فرش جهان انتخاب شد و به گفته کارشناسان ذيربط بيش از 200 هزار نفر در اين استان به طور مستقيم و غيرمستقيم در اين هنر- صنعت اشتغال دارند و حدود 500 هزار نفر نيز از طريق صنايع وابسته آن امرار معاش مي کنند.

گروه گزارش:  فرش دستباف تبريز که شهره جهاني دارد حاصل هنر منحصر دستان معجزه گر قالي بافان آذربايجان‌شرقي با نقش و نگارهاي خاص و زيبا است که البته اين صنعت در سال‌هاي اخير رونق گذشته خود را از دست داده و گرفتار مشکلاتي شده که رفع آنان نيازمند برطرف کردن دغدغه‌هاي فعالان هنر- صنعت فرش و حمايت توسط ادارات متولي از آنان است. بافت فرش در آذربايجان شرقي و تبريز داراي پيشينه کهن تاريخي بوده به طوري که با تصويب شوراي جهاني صنايع دستي در سال 1394، اين شهر با در نظر گرفتن شاخص‌هاي مختلف به عنوان »شهر جهاني بافت فرش« و پايتخت فرش جهان انتخاب شد و به گفته کارشناسان ذيربط بيش از 200 هزار نفر در اين استان به طور مستقيم و غيرمستقيم در اين هنر- صنعت اشتغال دارند و حدود 500 هزار نفر نيز از طريق صنايع وابسته آن امرار معاش مي کنند.
آذربايجان شرقي و به تبع آن تبريز به عنوان پايتخت فرش دستباف شناخته شده و سهم بسزايي در توليد و صادرات اين هنر- صنعت ايفا مي کند، به طوري که به گفته کارشناسان 35 درصد از صادرات فرش دستباف کشور از اين استان انجام مي شود و اين محصول توليدي در اشتغال آفريني، توسعه اقتصادي، ارزآوري و توليد ثروت براي کشور و اين استان از جايگاه ويژه اي برخوردار است.
به گفته کارشناسان صنعت فرش، توليد فرش دستباف در سال هاي اخير در آذربايجان شرقي سير نزولي داشته به طوري که در سال هاي 87 - 88 ميزان صادرات فرش دستبافت استان حدود 500 ميليون دلار بود اما اکنون اين ميزان به يک هشتم يا يک نهم و ارزش صادرات آن به حدود 50 تا 60 ميليون دلار در سال رسيده است.
کارشناسان اين حوزه، کم بودن حمايت مسوولان، نبود بافنده ماهر، کيفيت پايين و قيمت بالاي مواد اوليه (پشم و نخ)، قيمت تمام شده بالا، حضور قدرتمند رقبا و کشورهاي خارجي در بازارهاي جهاني فرش دستباف، رفع تعهد ارزي، عدم تنوع در طرح و رنگ و مقاوم نبودن رنگ در برابر نور را از دلايل سير نزولي توليد و صادرات فرش دستباف تبريز و آذربايجان شرقي اعلام مي کنند.
فرش دستباف آذربايجان شرقي تا حدودي از گردونه صادرات خارج شده است
مديرکل صنعت، معدن و تجارت آذربايجان شرقي مي گويد: با وجود اينکه توليد فرش دستباف از مزيت هاي صادرات اين استان بوده ولي در سال هاي اخير تا حدود زيادي از گردونه صادرات خارج شده است.
»محمدجعفر عظمايي«، با اشاره به روند کاهش آمار صادرات فرش استان، مي افزايد: در سال هاي 87 - 88 ميزان صادرات فرش دستباف استان حدود 500 ميليون دلار بود اما اکنون اين ميزان به يک هشتم يا يک نهم گذشته رسيده است.
وي با بيان اينکه ارزش صادرات فرش استان در زماني کنوني حدود 50 تا 60 ميليون دلار است، اظهار کرد: افزايش قيمت مواد اوليه مرغوب، تعدد رقبا در بازارهاي جهاني و عدم دسترسي به بافنده به ويژه بافنده ماهر از دلايل کاهش آمار صادرات فرش استان به ويژه فرش هاي داراي جنبه صادراتي است.
مديرکل صنعت، معدن و تجارت آذربايجان شرقي مي گويد: براي رفع اين مشکل و افزايش ميزان صادرات فرش دستباف، تعاوني هاي توليد فرش و اتحاديه هاي صادراتي تلاش مي کنند با ايجاد يک کنسرسيوم اقدام به ثبت سفارش براي واردات مواد اوليه مرغوب فرش کنند و قيمت تمام شده را کاهش دهند.
عظمايي، با تاکيد بر اينکه هم اکنون فرش دستباف به عنوان کالاي لوکس قلمداد مي شود، ادامه مي دهد: هم اکنون تقاضا براي توليد فرش هاي ريزبافت و صادراتي کاهش يافته و انگيزه توليدکننده نيز براي توليد اين نوع فرش ها کمتر شده است.
توليد فرش دستباف در زمينه هاي مواد اوليه و رنگ با مشکل مواجه است
رييس اتحاديه صادرکنندگان فرش دستباف آذربايجان‌شرقي با بيان اينکه توليد فرش دستباف در زمينه هاي مختلف مانند مواد اوليه و رنگ با مشکل مواجه شده است، مي گويد: براي رفع اين مشکلات نياز به حمايت متوليان ذيربط و همکاري واردکنندگان مواد اوليه است. »احد هريسچيان«، با اشاره به نزول جايگاه صادراتي فرش دستباف ايران و به تبع آن آذربايجان شرقي، مي افزايد: آمار گمرک ايران نشان‌ دهنده افت ميزان صادرات فرش دستباف در سال‌هاي اخير است.
وي با تاکيد بر لزوم شناخت بازارهاي جهاني و تطابق با نيازها و سلايق روز دنيا، اظهار مي کند: براي بهبود رتبه صادراتي فرش دستباف ايران بايد راهکارهاي اساسي ارايه شود و بافندگان و توليدکنندگان سلايق روز مشتريان را در نظر بگيرند.
هريسچيان، ادامه مي دهد: براي اينکه فرش دستباف ايران مانند 100 سال گذشته در دنيا زبانزد شود، بايد مواد اوليه بکار رفته در توليد آن از کيفيت بالايي برخوردار باشد.
ادامه روند کنوني توليد و صادرات فرش دستباف، وضعيت را وخيم تر مي کند
رييس کميسيون فرش، صنايع دستي و گردشگري اتاق بازرگاني تبريز نيز با اشاره به کاهش توليد و صادرات فرش در سطح استان و اين شهر، مي گويد: اين موضوع به دنبال وجود برخي مشکلات در عرصه توليد و صادرات روي داده است.
»احد عظيم زاده«، مي افزايد: عدم رسيدگي و رفع مشکلات اين حوزه و ادامه روند کنوني نه تنها موجب رونق توليد و صادرات فرش نمي شود بلکه وضعيت را وخيم تر مي کند.وي با تاکيد بر اينکه مطالبه‌گري براي رفع مشکلات و دغدغه هاي فعالان حوزه صنعت فرش وظيفه اصلي کميسيون‌ها و اتحاديه‌هاي فرش است، اظهار مي کند: در زمان کنوني صنعت فرش در کشور و به تبع آن در اين استان در وضعيت رهاشدگي قرار داشته و اين کميسيون به‌ صورت مداوم براي احقاق حقوق فعالان اين حوزه تلاش مي کند تا بتواند اين صنعت مظلوم را دوباره احيا کند.عظيم‌زاده، با بيان اينکه صنعت فرش، شناسنامه دوم کشور محسوب مي شود، ادامه مي دهد: صندوق ذخيره ارزي براي رفع مشکلات صنعت فرش و رفع دغدغه هاي فعالان آن بايد از اين حوزه به‌ عنوان صنعت ملي کشور حمايت کند.
توليدکنندگان رنگ فرش دستباف از نوسانات ارزي صدمات جبران‌ ناپذيري مي بينند
مديرعامل يک کارخانه توليد رنگ نيز با اشاره به موانع موجود بر سر راه توليد فرش دستباف باکيفيت و معضلات توليد رنگ، مي گويد: در حوزه توليد رنگ مشکلات عديده‌ اي وجود دارد و در سال هاي اخير اقدامي براي رفع اين مشکلات انجام نشده است.
»محمد معنوي آذر«، با بيان اينکه فرايند توليد رنگ فرش دستباف، 99 درصد وابسته به ارز است، مي افزايد: توليدکنندگان رنگ از نوسانات ارزي صدمات جبران‌ ناپذيري مي بينند و ناچارند مواد اوليه خود را از هند و چين تهيه کنند.
وي اظهار مي کند: با توجه به اينکه کيفيت رنگ در اين حوزه از اهميت بيشتري برخوردار است بنابراين بدون در نظر گرفتن قيمت، مواد خود را تهيه مي‌کنيم زيرا که صنعت رنگ موضوع بسيار حساسي است.
معنوي آذر، ادامه مي دهد: تلاش مي شود با وجود تمام مشکلات موجود در اين حوزه، کيفيت توليدي افزايش يابد تا کيفيت فرش‌هاي تبريز و ديگر شهرهاي کشور به همان کيفيت گذشته باقي بماند.
صادرات فرش به دليل نبود خريدار خارجي دچار مشکلات شده است
نايب رييس اتحاديه صادرکنندگان فرش دستباف آذربايجان‌شرقي نيز مي گويد: در دهه اخير صادرات فرش به دليل نبود خريدار خارجي دچار مشکلاتي شده که بخشي از آن مربوط به تحريم‌ها بوده ولي بخش مهمي از آن مربوط به قانونگذار و بخش خصوصي است.
»يعقوب فرشکاران«، با بيان اينکه در توليد فرش دستباف با مشکل مواجه بوده و نسبت به گذشته در اين حوزه افول کرده ايم، مي افزايد: توليدات تک‌ بافي و عدم مطالعه در خصوص نياز بازار از معضلات اصلي صادرات فرش است. وي با اشاره به اينکه مشکلات مربوط به بيمه و کارگر نيز باعث فرار سرمايه‌گذار در حوزه فرش دستباف شده است ، اظهار مي کند: ما بايد به اين باور برسيم که نمي‌توانيم به گذشته برگرديم و نبايد با نسخه 20 سال پيش براي صادرات، فرش توليد کنيم.نايب رييس اتحاديه صادرکنندگان فرش دستباف آذربايجان‌شرقي مي گويد: دولت و اتحاديه‌ها وظيفه دارند مطالعات لازم را در اين خصوص انجام و به توليدکننده ارجاع دهند تا مطابق با نياز بازار جهاني توليد کند.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل ازايرنا، فرشکاران، ادامه مي دهد: در زمان کنوني توليدات حوزه فرش دستباف يا صرفا هنري هستند و قيمت بالاي آن‌ها توان خريد را سلب مي‌کند يا مطابق با نياز داخلي بوده و مورد پسند مشتري غيرايراني نيستند.

منبع :