درياچه اروميه در چاله بي تدبيري سازمان محيط زيست
1398/07/14
گروه اجتماعي: در حالي کلانتري پيش از بهار98 وعده بودجه 1500 ميليارد توماني را داده بود بود که ستاد احياء درياچه اروميه فقط در سال 95 از محل صندوق توسعه ملي 375ميليارد تومان و در سال 1394، 403ميليارد تومان دريافتي داشته است؛ بايد پرسيد که اين بودجه هاي ميلياردي صرف چه کارهايي شده که وضعيت درياچه تا پيش از سيل همچنان بحراني بود؟
بهار امسال که به برکت بارش هاي سيل آسا، درياچه اروميه از وضعيت مناسبي برخوردار شده بود همچنان خطر خشکسالي آن را تهديد مي کند.در حالي يان اتفاق تلخ در شرف تکرار است که سرانجام بودجه‌هاي اختصاص يافته براي احياء اين سرمايه طبيعي با اما و اگرهاي معناداري روبروست.
درياچه اروميه که تا پيش از فروردين 98 هم وضع خوبي نداشت با تدبير دولت دوازدهم بودجه‌هاي مختلفي براي احياي آن در دستور کار قرار گرفت و آخر سر هم روشن نشد که سرنوشت اين بودجه‌ها به کجا رسيده است.
با وجود اين بارش ها و خوشحالي مسئولان دولتي علي الخصوص محيط زيستي ها هنوز هم نگراني‌ها از نباريدن ها که منجر به خشک شدن درياچه اروميهمي شود وجود دارد. سوال اين است که آيا دولت روحاني و سازمان عريض و طويل محيط زيست آياي به جز باد و باران راهکاري براي خشک شدن درياچه‌ها و تالاب ها و آلودگي هوا هست؟ هرچند جواب اين سئوال روشن است و واکنش هاي مسئولان و راهکارهاي پيشنهادي آنها همه مبتني بر رخدادهاي طبيعي و ماوراطبيعي بوده است.
باوجود خرابي هاي گسترده سيل و اخبار ناگوار آن در بيشتر استان ها کشور، احياي دوباره درياچه اروميه موضوعي بود که باعث خوشحالي ميليونها ايراني در سراسر کشور شد.
باران، اين نعمت خدادادي در حالي مسکل چندين ساله اين درياچه را حل کرد که سالها تدبير دولتي ها وصرف ميلياردها تومان بودجه از بيت المال که معلوم نيست سرانجام آن چه شده است نشان داد که ستاد احيا درياچه اروميه با مجموعه اي از ناکارامدي ها و تلف کردن پول و زمان در نهايت اعلام کند که حجم آب درياچه با بارش‌هاي بهاري از مرز 3ميلياردمترمکعب عبور کرد و تراز درياچه نسبت به روزهاي مشابه سال قبل، 42 سانتي‌متر افزايش يافت و بر اثر بارش‌هاي سيل آسا 2 ميلياردمتر مکعب آب به درياچه وارد شد.
*بودجه هايي که پيش از فروردين 98 به ديوار بي تدبيري دولت خورد
احياي درياچه در اين سال هابه يک شعار انتخاباتي براي افراد و جريانات هاي سياسي متبوع شان تبديل شده است. دولت دوازدهم هم در اين ماجرا نشان داد مصوباتي درازمدت را در نظر دارد و کاروان تدبير و اميد در دومين جلسه هيئت دولت براي احيا درياچه اروميه مصوب کرد که ستادي براي ساماندهي امور اين درياچه راه‌اندازي کند که در نهايت 30 اقدام در اين ستاد تصويب و يک برنامه‌ريزي 10 ساله براي درياچه اروميه در نظر گرفته شد، طبق اين برنامه‌ريزي دو تا سه سال اول براي تثبيت وضعيت درياچه تعيين شد، يعني شرايط درياچه از وضعيت فعلي بدتر نشود و هفت سال مابقي براي بهبود وضعيت درياچه اختصاص يابد.
بودجه‌اي که براي ستاد احيا درياچه اروميه از سوي دولت تعيين شده بود، رقم چشمگير يک هزار و 500ميليارد تومان بود که قبل از بارش‌هاي سيل آساي بهار 98 با وعده کلانتري رئيس سازمان محيط زيست مي‌رفت تا پروسه ده‌ساله لاک پشتي خود را براي احياء سپري کند. وي گفته بود با برنامه‌ريزي‌هاي صورت گرفته در سال‌هاي آتي قطعاً درياچه اروميه احيا خواهد شد و مردم آذربايجان درياچه خودشان را به دست خواهند آورد.
از بودجه کلاني که کلانتري وعده آن را پيش از بهار98داده بود (1500 ميليارد تومان) تنها 300ميليارد تومان آن محقق شد اما اين مبلغ تنها بخش ناچيزي از ماجرا به شمار مي‌رود؛ چرا که اين ستاد فقط در سال 95 از محل صندوق توسعه ملي 375ميليارد تومان دريافت کرد. در سال 1394 اين عدد 403ميليارد تومان بود و سال 93 هم 160ميلياردتومان دريافتي از اين محل داشتند.
سوال اين است که اين مبالغ ميلياردي صرف چه اموري شده بود که وضعيت آن تا قبل از سيل رحمت بار بهار 98 همچنان بحراني بود؟
*ستاد احياء درياچه اروميه بازهم به فکر باران هاي سيل آساست
اما يک واقعيتي در اين ميان وجود دارد و آن اينکه بودجه ستاد احيا درياچه اروميه هرسال به‌طور کامل اختصاص پيدا نمي‌کند اما سوال اين است که همان بودجه تخصيص‌داده‌شده چگونه خرج شده است؟
بنا به اظهار برخي افراد مطلع، در حال حاضر با احياي درياچه، بودجه تخصيص يافته قبلي، صرف جابجايي روستاهاي حاشيه‌اي اطراف درياچه در راستاي بهبود هرچه بيشتر وضعيت و جلوگيري از استفاده روستاييان از آب اين درياچه براي امور کشاورزي خواهد شد.
گفته شده از اين مرحله به بعد بودجه احيا صرف پيشگيري از وقوع مجدد بحران شده است و پيرو برنامه‌هاي احياي درياچه اروميه مقرر بوده است که دو روستاي اطراف درياچه که يکي 320 نفر جمعيت و 51 خانوار و روستاي ديگر 350 نفر جمعيت و 61خانوار دارند به محل جديد منتقل شوند که چون اين تصميم بعد از سيل اتخاذ شده مشخص نيست آيا اين جابجايي براي در امان ماندن روستاييان از سيل اتخاذ شده يا جنبه پيشگيرانه دارد که البته به نظر من گزينه اول درست تر به نظر مي‌رسد چرا که عزم و انگيزه براي جابجايي پيشگيرانه آن هم در ايام سيل نمي‌تواند موضوعيت چنداني داشته باشد.
حالا با توجه به سياسي شدن ارزيابي‌ها در خصوص احيا درياچه با بودجه مقرر يا حيف و ميل شدن آن امکان ارزيابي دقيق از موضوع وجود ندارد گرچه سوال ما اين است که چرا نتوانستند کوچکترين اقدامي براي احياي درياچه انجام دهند و اينکه آيا هميشه باران‌هاي سيل آسا مي‌تواند نجات دهنده باشد؟
*ادعاي سيلي دولتي ها براي نجات درياچه
با اين حال انتقاد به عملکرد و حيف و ميل بودجه ستاد احياء با پاسخ سريع مسئولان و کارشناسان اين بخش روبرو شد که به نوعي تاثير اقدامات شان غير قابل انکار است. بر همين اساس آنها مي‌گويند کارشناسان ستاد احيا مي‌گويند نقش آشکار بودجه دولتي در لايروبي و هدايت آب‌هاي سطحي، جلوگيري از وقوع سيل و افزايش تراز درياچه غيرقابل کتمان است. اين کارشناسان مدعي هستند برخي از رودخانه‌هاي آذربايجان غربي از جمله زرينه رود، سيمينه رود و گدارچاي در بارندگي‌هاي سيل‌آساي بهار 98 به بالاي 500 مترمکعب بر ثانيه رسيد اما به لطف زيرساخت‌هايي که ستاد احيا مهيا کرده بود، آب‌هاي سطحي بدون خسارت سيل وارد پيکره درياچه شد. بسياري از کارشناسان ستاد احيا در دفاع از عملکرد خود بر اين موضوع صحه مي‌گذارند که اگر دولت براي احياي درياچه دست به کار نشده و رودخانه‌ها لايروبي نشده بود، آب بارندگي‌هاي اخير به جاي هدايت به پيکره درياچه به مزارع و خانه‌ها در شهرستان‌هاي مياندوآب و ملکان يا مناطق حاشيه‌اي درياچه هجوم مي‌آورد.
اگر از اين سوال که بودجه‌هاي تخصيصي قبل احيا صرف چه اموري شده صرفنظر شود جا دارد به اين پرسش پرداخته شود که در حال حاضر قرار است چه اقدامات پيشگيرانه براي مراقبت از وضعيت مناسب فعلي اتخاذ شود.
سال‌هاي گذشته نيز بارش‌هاي بهاري در بهبود وضعيت درياچه اروميه و افزايش تراز آن تاثيرگذار واقع شد اما تابستان‌هاي نسبتاً گرم منطقه ميزان چشمگيري از آب درياچه را تبخير مي‌کند و بار ديگر وضعيت آن را در سطح نامطلوبي قرار مي‌دهد.
به گزارش عصرآذربايجان به نقل از راه دانا، حال مشخص نيست که آيا قرار است باز هم همچون مديريت آلودگي هوا بايد چشم انتظار بادهاي وزان بود؟ يا اينکه براي احياء درياچه‌ها چشم انتظار بارش‌هاي سيل آسا باشيم تا همه چيز خود به خود درست شود در حالي که بودجه‌هاي کلان صرفا به يک بخش تعلق مي‌گيرد و آن هم ريز هزينه کردش جاي سوال دارد اما در بخش بحراني ديگر خبري از هيچ بودجه يا تدبيري براي حل فصل مشکلات آن وجود ندارد.
منبع :