خالي شدن 65 درصد سدهاي اردبيل و تهديد کم‌آبي
زمين آبي براي بخشيدن ندارد//
1401/02/18
گروه گزارش:کارشناسان معتقدند مقابله با پديده خشکسالي در استان اردبيل علاوه بر مديريت منابع آبي، در بعد کلان نيازمند ارتقاي مديريت مشارکتي در راستاي مصرف آب در حوزه کشاورزي است.
گروه گزارش:کارشناسان معتقدند مقابله با پديده خشکسالي در استان اردبيل علاوه بر مديريت منابع آبي، در بعد کلان نيازمند ارتقاي مديريت مشارکتي در راستاي مصرف آب در حوزه کشاورزي است.
کم آبي يا خشکسالي بلايي که در بازه زماني طولاني رخ مي‌دهد، موضوع جديدي در کشور ما نيست و اثرات مخرب آن بسيار شديدتر از حوادث طبيعي ديگر است و به وضوح مي‌توان گفت، يک تهديد بزرگ براي به هم خوردن تعادل زندگي بشري محسوب مي‌شود.
چالش کم آبي، پديده‌اي که به نظر مي‌رسد ماحصل روند طولاني مدت بي توجهي يا کم‌توجهي است و اينکه متوليان اين مسئله با تکيه به اين کليدواژه بخواهند کاستي‌هاي مديريتي خود را بپوشانند براي کسي قابل قبول نيست.
اردبيل سرزمين چشمه‌هاي بهشتي که آوازه شهرت جهاني دارد با دارا بودن يک هزار و 700 روستا به گفته کارشناسان حدود 700 روستا با کمبود بحران آب مواجه است و اين روزها نيز همين قصه تکراري و عدم توجه مسئولين صداي اعتراضات بسياري از مردم روستاها و عشاير را در آورده است و اگر برنامه ريزي و مديريت صحيحي انجام نشود هر روز بر دامنه مشکلات آبي در استان افزوده خواهد شد.
پديده شوم کمبود آب و عوارض ناشي از آن از يک سو و خشکسالي مديريتي از سوي ديگر استان اردبيل را در مسير بحراني جدي قرار داده است و عبور از اين بحران مديريت و برنامه ريزي کارآمد را مي‌طلبد که در اين راستا به گفتگو با تني چند از کارشناسان حوزه آب پرداختيم.
عدم تطابق جغرافيايي و زماني؛ عمده دليل کم آبي
حميد فضايلي، کارشناس امور آب استان اردبيل ، با اشاره به اهميت آب اظهار کرد: هرچه بر جمعيت جهان افزوده شود، آب به عنوان يک ماده حياتي و پر اهميت دليل بسياري از منازعات بين المللي خواهد بود و هم اکنون هم در سطح بين الملل تنش‌هاي بسياري به خاطر کم آبي اتفاق افتاده و در آينده بيشتر خواهد شد.وي با بيان اينکه عدم تطابق جغرافيايي و زماني بين تقاضا و دستيابي به آب شيرين دليل عمده کم آبي جهاني است، گفت: افزايش جمعيت جهان، ارتقا و بهبود استانداردهاي زندگي، تغيير الگوي مصرف و توسعه آبياري کشاورزي، اصلي ترين دلايل افزايش جهاني تقاضاي آب است.کارشناس امور آب استان با بيان اينکه علاوه بر بحث کميت در بحران آب، يکي ديگر از مسائل چالشي که رفته رفته پر رنگ تر از گذشته مي‌شود، مسائل کيفي در منابع آب است، گفت: با گسترش شهرنشيني و توسعه صنايع، آلاينده‌هاي مختلفي وارد منابع آب مي‌شود که بايستي با راهکارهاي مختلف علمي و فني در اين خصوص چاره انديشي شود.فضايلي با بيان اينکه متأسفانه ايران از لحاظ ثروت آبي شرايط مناسبي ندارد و نياز است به موضوع سازگاري با کم آبي اهميت بيشتري بدهيم، گفت: شرکت‌هاي دانش بنيان به عنوان بازوان علمي صنعت و آموزش و پرورش در طرح مسئله آب و چالش‌هاي مربوط به آن مي‌توانند نقش بسيار مؤثري داشته باشند.
وي ادامه داد: با توجه به شرايط منابع آبي کشورمان، آب بايد نقش کاتاليزور توسعه را داشته باشد و نه موتور توسعه و اين موضوع زماني اتفاق مي‌افتد که ما خودمان را با طبيعت تطبيق دهيم.کارشناس امور آب در رابطه با سوق دادن مردم به سمت کاهش مصرف آب افزود: بيلان منابع و مصارف منابع آبي نشان مي‌دهد که کاهش مصرف و صرفه جويي در نهايت اتفاق نمي‌افتد و اين موضوع يک هشدار است و نياز به همفکري و همکاري بيشتري بين مردم و دستگاه‌هاي اجرايي دارد و بايد همه ذي‌نفعان شامل بخش صنعت، کشاورزي و شرب در تصميم گيري هاي آبي نقش ايفا کنند.
فضايلي، کارشناس امور آب نيز در رابطه با راهکار علمي افزود: کاهش مصرف آب در بخش کشاورزي از طريق توسعه صنعت و تأمين معيشت بخشي از کشاورزان از اين طريق و محدود کردن کشاورزي تا حد تأمين امنيت غذايي، بايد سه موضوع تأمين امنيت آبي، امنيت غذايي و امنيت انرژي را با هم در نظر بگيريم تا به حالت نرمال و متعادل برسيم.
خالي شدن 65 درصد سدهاي اردبيل و تهديد کم‌آبي
پديده خشکسالي به عنوان يک پديده اقليمي به شدت بر همه جوانب فعاليت‌هاي بشري تأثير مي‌گذارد در حالي که مطالعات انجام شده در رابطه با اين پديده بر اساس روش‌هاي مناسب بسيار کم است.بنا به عقيده کارشناسان در شرايط رو به بحران آب در اين استان بايد اقدامات پيشگيرانه و علمي براي تأمين آب مورد نياز در کشاورزي، مصارف خانگي، جبران ذخيره سفره‌هاي آب زيرزميني و مديريت مصرف صحيح انجام شود.داور بستام ديگر کارشناس مسائل امور آب استان اردبيل با اشاره به خالي شدن 65 درصدي سدهاي استان اظهار کرد: با توجه به موقعيت جغرافيايي و شرايط اقليمي در بسياري از نقاط استان، خشکسالي يک تهديد حتمي و اجتناب ناپذير است و بي درنگ عنصر آب را کمياب و چرخه آبي را شديداً مختل مي‌کند ابتدا خشکسالي آبي و سپس با تشديد نياز آبي و استرس فزاينده گياهي، خشکسالي زراعي را به دنبال دارد.وي افزود: کاهش بارش‌ها در سال آبي جاري و متعاقب آن کاهش يا افت سطح آب سفره‌هاي زيرزميني و نيز حجم ذخيره آب در پشت سدهاي استان سايه سنگين خشکسالي از نوع متوسط يا شديد را بر سر اين استان انداخته و بهترين راهکار براي مقابله با شرايط ايجاد شده، مديريت مصرف آب در دو بخش شرب و کشاورزي است.بستام با بيان اينکه بخش کشاورزي به عنوان بزرگترين مصرف کننده آب حدود 90 درصد منابع آبي استان اعم از زيرزميني و سطحي را مصرف مي‌کنند، گفت: مهمترين راهکارهاي مديريتي، مديريت و هدايت الگوي کشت زراعي به سمت الگوهاي کشت کم مصرف، استفاده از گونه‌هاي گياهي مقاوم به خشکي و آموزش و اطلاع رساني دائمي به مردم است.
وي افزود: تدوين قوانين جديد به جاي قانون توزيع عادلانه با بهره‌گيري از پتانسيل اسناد بالادستي و با محوريت مديريت يکپارچه منابع آب، ايجاد کميسيون يا کميته حکمراني، ذيل نهاد تنظيم‌گر شوراي عالي آب براي پيگيري و تثبيت عناصر سه‌گانه حقوقي حکمراني آب در نظام مديريت آب کشور و ايجاد قانون اطلاع‌رساني زيست‌محيطي از خلاءهاي قانوني مديريت بحران آب محسوب مي‌شود.کارشناس امور آب گفت: براي مقابله با اين بحران‌ها بايد به مديريت جامع منابع آب به عنوان يک اصل مهم توجه خاصي کرد و در پي يافتن راهکارهايي براي آن باشيم که امروزه يکي از مهمترين مسائل روز جامعه ما نگرش نو و توسعه پايدار به منابع آب و برنامه ريزي آن است.
بنا به گفته بستام، جمع‌آوري و ذخيره‌سازي آب، آبياري قطره‌اي، زمانبندي آبياري، محصولات مقاوم در برابر خشکي، کشت ديم، چراي تناوبي، کمپوست و مالچ، گياهان پوششي، رويکرد کشاورزي ارگانيک مي‌تواند از روش‌هاي صرفه جويي باشد.
هدر رفت و مصرف نادرست آب، فرسودگي شبکه و نشت آب، آبياري سنتي بخش کشاورزي، مصارف خانگي بدون مديريت، حفر چاه‌هاي غيرمجاز از جمله دلايل به وجود آمدن بحران خشکسالي بشمار مي‌رود و علي رغم تذکرات داده شده مبني بر کمبود آب، متأسفانه مصرف آب در بخش‌هاي مختلف ادامه يافته است.به گزارش عصر آذربايجان به نقل از مهر،در نهايت بايد گفت بحران خشکسالي در استان اردبيل بسيار جدي است و براي برون رفت از آن مي‌بايست برنامه‌ريزي جدي داشت و با توجه به اينکه مديريت صحيح مصرف از موضوعات مهم و حياتي در کنترل کم آبي بوده؛ نياز است بر اساس تجارب قبلي و با در نظر گرفتن گزارش‌ها برنامه‌ريزي دقيق براي حل اين معضل انديشيده شود و در کنار تلاش‌ها و برنامه ريزي‌هاي مسئولان براي تأمين زيرساخت‌هاي حل مشکلات آبي، نياز است خود شهروندان نيز استفاده بهينه از مايه حيات را جدي بگيرند و مشارکت صحيحي در اجراي برنامه‌هاي کنترل مصرف آب داشته باشند.
منبع :