آدمخواران دربار صفوي مخالفان را تکه تکه کرده و مي‌خوردند

گروه تاريخي: روايت هولناک »چيگين‌ها« يا آدمخواران دربار صفوي نيز، در زمره همين موارد قرار مي‌گيرد. شايد اگر زنده‌ياد نصرا... فلسفي، با کنار هم قرار دادن چند گزارش جزئي تاريخي، اين ماجراي مخوف را در کتاب معروفش، »زندگاني شاه عباس اول« نقل نمي‌کرد و پرده از آن بر نمي‌داشت، حقيقت اين ماجرا همچنان براي خوانندگان عادي متون تاريخي، مکتوم مي‌ماند.

گروه تاريخي:  روايت هولناک »چيگين‌ها« يا آدمخواران دربار صفوي نيز، در زمره همين موارد قرار مي‌گيرد. شايد اگر زنده‌ياد نصرا... فلسفي، با کنار هم قرار دادن چند گزارش جزئي تاريخي، اين ماجراي مخوف را در کتاب معروفش، »زندگاني شاه عباس اول« نقل نمي‌کرد و پرده از آن بر نمي‌داشت، حقيقت اين ماجرا همچنان براي خوانندگان عادي متون تاريخي، مکتوم مي‌ماند.
کاخ‌هاي هزار تو با آداب و رسوم نامتعارف و گاه ترسناک، روي ديگر واقعيت‌هاي موجود در دربار سلاطين را تشکيل مي‌دهد که چندان با روايت‌هاي تاريخي رسمي، منطبق نيست. درباره اين عادت‌ها که گاه از سر دهشتناکي، بازگو کردنشان مو بر اندام انسان راست مي‌کند، اطلاعات دقيقي نداريم؛ زيرا کمتر مورخي جرئت داشت از آن‌چه در پشت درهاي بسته کاخ شاهان مي‌گذشت، گزارشي دقيق ارائه کند؛ آن‌چه بود، با ميل درباريان تنظيم مي‌شد و البته در اين بين، گاهي هم گزارشي از دست در مي‌رفت و در لابه‌لاي اوراق متون تاريخي نقش مي‌بست و منتظر مي‌ماند تا روزي روزگاري، پژوهشگري تيزبين، آن ها را شکار کند و پرده از رازهاي مگو بردارد.
 روايت هولناک »چيگين‌ها« يا آدمخواران دربار صفوي نيز، در زمره همين موارد قرار مي‌گيرد. شايد اگر زنده‌ياد نصرا... فلسفي، با کنار هم قرار دادن چند گزارش جزئي تاريخي، اين ماجراي مخوف را در کتاب معروفش،»زندگاني شاه عباس اول« نقل نمي‌کرد و پرده از آن بر نمي‌داشت، حقيقت اين ماجرا همچنان براي خوانندگان عادي متون تاريخي، مکتوم مي‌ماند. هرچند، برخي از مورخان، در صحت گزارش‌هاي مورد استناد مرحوم فلسفي تشکيک مي‌کنند و نيز، نقل‌هاي مبتني بر شدت عمل شاهان صفوي در استفاده از طايفه »چيگين‌هان را آلوده به اغراق مي‌دانند، اما نمي‌توان به سادگي از کنار اين روايت‌هاي تاريخي و مضامين آن ها گذشت.
زنده خواري؛ يک رسم مغولي
ظاهراً رسم پرورش چيگين‌ها و نگهداري آن ها، از دوران حاکميت مغول در ايران باب شد و تا دوره صفويه نيز، ادامه يافت. چيگين‌ها يا گوشت خام خورها، گروهي از دژخيمان دربار شاه صفوي بودند که با اشاره او، بر سر مجرم بخت برگشته مي‌ريختند و بيني و اندام او را با دندان‌هايشان جدا مي‌کردند. نصرا... فلسفي با استناد به سه سند تاريخي، از جمله »خلاصةالتواريخ« نوشته قاضي احمد بن شرف‌الدين و دو نسخه خطي به نام‌هاي»روضة الصفويه« و »تاريخ عباسي«، وجود گروه دژخيم چيگين را محرز مي‌داند.
رياست اين گروه را در دوره شاه عباس يکم، فردي به نام ملک‌علي سلطان جارچي باشي بر عهده داشت؛ از افراد مورد اعتماد شاه و کساني که شاه عباس براي آتش زدن به نفرتش نسبت به ديگران، از او استفاده مي‌کرد. شايد تعجب کنيد، اما جارچي‌باشي واقعاً چنين مسئوليتي داشت؛ او موظف بود در مقابل شاه عباس، افرادي را که مورد غضب وي قرار گرفته‌اند، به سخره بگيرد و با سخنانش چنان غضب شاه را برانگيزد که فرمان قتل مجرمان را با فجيع‌ترين وضع ممکن صادر کند و درست در همين مرحله بود که خدمات گروه چيگين‌ها، به کار شاه مي‌آمد.
نظير چنين رفتاري، با حاکم «»شماخي«، پس از تصرف قلعه او صورت گرفت و »اسکندر بيگ ترکمان«، به تفصيل آن را در کتاب مشهور »عالم‌آراي عباسي« آورده است؛ جارچي‌باشي با دست خود ريش‌ »شمس‌الدين‌پاشا« را کَنْد و ضمن آن، با اظهار کلماتي تحريک‌آميز، شاه صفوي را واداشت که به شکنجه وحشيانه او و خانواده‌اش فرمان دهد و جلادان شاه، در اجراي فرمان او، چنان وحشيگري را از حد گذراندند که حتي به فرزند خردسال شمس‌الدين پاشا هم رحم نکردند.
ابزار سياست و غضب!
نويسنده »روضةالصفويه«، چيگين‌ها را »آلت سياست و غضب« خوانده است. او مي‌نويسد: »[چيگين‌ها] گناهکاران واجب العذاب را از يکديگر مي‌ربودند و اُنف(بيني) و اُذُن(گوش) ايشان را به دندان قطع نموده، بلع مي‌فرمودند و همچنين، بقيه اعضاي ايشان را به دندان انفصال داده، مي‌خوردند ... اکثر اين گروه خاص که به جهت سياست گناهکاران منصوب بودند، مردمان قوي‌ هيکلِ کريه‌ المنظرِ طويل القامه بودند« نگارنده »تاريخ عباسي« نيز، درباره زنده خواري چيگين‌ها، به نقل داستاني پرداخته و نوشته است: »و چون نزول باقچه واقع شد(در ماه ذي‌حجه سال 1010 در حوالي بلخ)، ملازمان يارمحمدميرزا شخصي از قراولان باقي خان (امير ازبک) آوردند و هرچه از او احوال پرسيدند، سر به زير انداخت و جواب نداد و حرف نزد. ملازمان ملک علي سلطان جارچي باشي، حسب الحکم جهان مطاع، او را زنده خوردند[!]« با اين حال به نظر مي‌رسد، اين روايت‌ها، بيش از آن‌که مقرون به صحت باشد، براي هراس انداختن در دل دشمنان بوده است. چنين رويکردي در دربار تمام سلاطين آن عصر و بلکه دوره‌هاي قبل و بعد از آن، باب بود و نماد غضب سلطان محسوب مي‌شد. چنين رفتاري، درباره ديگر شاهان صفوي، همچون شاه اسماعيل يکم و سلطان محمد صفوي، پدر شاه عباس، نيز نقل شده است.
سيماي شاه عباس در تاريخ
درباره شخصيت و سياست شاه عباس يکم، تاکنون آثار بسياري به رشته تحرير درآمده است. بي‌ترديد، دوران او را بايد يکي از ادوار طلايي تاريخ ايران محسوب کرد. او توانست اوضاع آشفته کشور را، در حالي که از شرق و غرب مورد هجوم ازبک‌ها و عثماني‌ها قرار گرفته بود، سامان بخشد. در سايه تلاش‌هاي او، شاخه‌هاي مختلف دانش و هنر، رشد کرد و باليد. با اين حال، همه کساني که در مدح او سخن گفته‌اند، منکر اين حقيقت نيستند که شاه پرآوازه و قدرتمند صفوي، در کنار روحيه هنرپرور و لطيف خود، طبعي سرکش، کينه‌جو، خشن و خونخوار داشت. او در اواخر عمر، به دليل سوءظن، فرزند و جانشينش، صفي‌ميرزا را به قتل رساند و دستور شکنجه و اعدام برادرزادگان و پسرعموهايش را داد و از کشته، پُشته ساخت. شايد به گزارش عصر آذربايجان به نقل از خبرآنلاين،شاه‌عباس، چنين رويکردي را منبعث از سياست حکومت‌داري خود مي‌دانست؛ اما آن‌چه از خونريزي‌ها و سخت‌کشي‌هاي وي حکايت کرده‌اند، به همان اندازه شهرت يافته است که از هوشياري و زيرکي‌اش در اداره کشور. اين روش ناپسند وي، به اخلافش نيز منتقل شد و چون آن ها، هوش و درايت شاه عباس يکم را نداشتند، هم در ظلم و جنايت از وي پيشي گرفتند و هم، کشور را به ورطه نابودي کشاندند.

منبع :