فرش دستباف تبريز هنري سه هزار ساله

گروه فرهنگي:فرش دستباف، هنري با قدمت سه هزار ساله در خطه آذربايجان است اما اين روزها با صدايي به جز سکوت در بازار و مشکلات گره خورده براي قالي بافان روبرو هستيم.

آناهيتا رحيمي

گروه  فرهنگي:فرش دستباف، هنري با قدمت سه هزار ساله در خطه آذربايجان است اما اين روزها با صدايي به جز سکوت در بازار و مشکلات گره خورده براي قالي بافان روبرو هستيم.
اگر گذرتان بر دنياي پر از هنر و صنايع دستي در خطه آذربايجان افتد بدون شک، محو تماشاي گل‌هاي رنگارنگ فرش دستباف خواهيد شد؛ هنر زيباست، اما آنچه که زيبايي دو چنداني بدان مي‌بخشد دستان توانگر هنرمنداني است که عمر خود را پشت دار قالي مي‌گذرانند.
امروز قدم‌هايم را آهسته تر از گذشته برمي‌دارم تا صداي روح نواز دفه زني شکسته نشود هنرمنداني که پشت دارهاي قالي، رج به رج را گره مي‌زنند تا تار و پودي از عشق و زيبايي به تصوير کشيده شود.
سپيده که سر مي‌زند دار قالي خالي نمي‌ماند هنرمندان اين مرز و بوم، روزها و ثانيه‌ها را به هم مي‌دوزند تا گل‌هاي قالي رخ زيباي خود را نشان دهند؛ اما گويي مشکلات در برندترين هنر آذربايجان، پاي شتاب دارند و پاي صادرات را لنگ گذاشته است هنر بي بديل فرش دستباف زيبنده دستان هنرمندان آذربايجاني است اما تا کدام روز، رنج تحمل مشکلات را بايد به دوش بکشند.
رئيس اتحاديه توليدکنندگان و بافندگان فرش دستباف تبريز گفت: در سطح استان، تنها 20 درصد از بافندگان در حوزه فرش دستباف بيمه هستند؛ فرش دستباف، اصلي‌ترين توليد ملي است با اين حال اگر به دنبال اقتصاد مقاومتي و دست يابي به اقتصاد پايدار هستيم بايد توجه جدي به بيمه بافندگان فرش دستباف نشان دهيم.
اسماعيل چمني با اشاره بر فعاليت 200 هزار نفر در حوزه فرش دستباف ادامه داد: شهرستان تبريز داراي 1000 کارگاه فعال مي‌باشد که در کل استان به 1500 کارگاه فعالي نيز مي‌رسد که از 200 هزار بافنده فرش دستباف، کمتر از 50 هزار نفر در استان، داراي بيمه هستند.
وي با تأکيد بر تأثير مضاعف شيوع ويروس کرونا در حوزه فرش توضيح داد: شيوع ويروس کرونا و فاصله گذاري اجتماعي، موجب تعطيل شدن کارگاه‌ها شد و با توجه به فرهنگ مردم براي ايجاد تغييرات در منازل در آستانه سال نو، بسته بودن مغازه‌ها فروش حداقل براي فرش دستباف را رقم زد.چمني گفت: طبق مصوبه ستاد مقابله با کرونا، توليدکنندگان و بافندگان فرش دستباف شامل بيمه بيکاري نبوده که اين در حالي است که بيشترين ضربه را اين افراد متحمل شده که علاوه بر نبود بيمه از ساير مزايا نيز بهره‌مند نشده‌اند.
وي به عدم نبود صادرات در حوزه فرش دستباف اشاره کرده و افزود: عواملي نظير تحريم سوق يافتن صادرکنندگان به مشاغل ديگر بازگرداندن ارز نيما موجب گشته است تا صادرات در اين حوزه کاهش يابد.
رئيس اتحاديه توليدکنندگان و بافندگان فرش دستباف تبريز بيان کرد: افزايش قيمت مواد اوليه بالطبع، قيمت فرش دستباف را نيز افزايش داده است از اين رو فرش دستباف بايد در زمره اولويت‌هاي مجلس و نمايندگان قرار گيرد که در اين راستا بايد علاوه بر بهره‌مندي از حق بيمه وام‌هاي کم بهره و سرمايه‌هاي در گردش نيز در اختيار آنان قرار بگيرد.
چمني ضمن تأکيد بر اينکه فرش دستباف  توليد ملي بوده و منبعي براي درآمدزايي در حوزه صادرات مي‌باشد گفت: متأسفانه جايگاه خاصي براي فرش دستباف تعريف نشده است بدين گونه که نماينده‌اي براي فرش دستباف تبريز در شوراي گفتگو بين دولت و بخش خصوصي وجود ندارد.
وي توضيح داد: فرش دستباف تنها کالايي است که در ايران ثبت جهاني شده و معيشت اکثر مردم در ايران از اين راه تأمين مي‌گردد اما با اين وجود که مهم‌ترين دغدغه مسئولين، اشتغال و حمايت از توليد است، بحثي به ميان نيامده اين در حالي است که فرش دستباف بايد در يکي از رديف‌هاي اصلي بودجه کشوري جاي بگيرد.
وي افزود: بافت فرش دستباف با قدمتي سه هزار ساله همانند گذشته نيست؛ با وجود افزايش جمعيت و به دنبال آن افزايش بافندگان در اين حوزه، به دليل عدم توجه به فراموشي سپرده شده است که اگر به همين منوال پيش رود کمک از بين خواهد رفت که در اين صورت قابل جبران نمي‌باشد به همين دليل فرش دستباف نيازمند عزم همه جانبه است.وي در پايان بر لزوم وجود نماينده‌اي براي فرش دستباف در شوراي گفتگو بين دولت و بخش خصوصي اشاره کرده و گفت: رهبريت و محوريت فرش دستباف در دنيا با ايران است و به همين دليل در اين راستا بايد دستگاه‌هاي نظارتي ورود کنند.
وي با اشاره بر لزوم خارج شدن طرح‌ها از حالت تکراري و تجديد نظر در سايز فرش‌هاي فرش‌دستباف توضيح داد: با توجه به کاهش قدرت خريد در جامعه، بافندگان و طراحان فرش دستباف نيز دقت چنداني در توليد و فروش ندارند؛ حتي برخي از طراحان از روي طرح، اقدام به کپي برداري کرده و طرح‌هاي کوچه و بازاري به وجود مي‌آورند بدين گونه اگر فروشي صورت نگيرد توليد، توليدکنندگان نيز روي دست خواهد ماند.
اين کارشناس در حوزه فرش دستباف بيان کرد: نرخ ارز بر قيمت تمام شده فرش دستباف تأثير گذاشته و به اين دليل، سود قابل توجهي براي بافندگان باقي نمي‌ماند.
وي اضافه کرد: به طور تقريبي نزديک به 70 هزار نفر بافنده فرش دستباف عضو اتحاديه توليد کنندگان و بافندگان فرش دستباف تبريز هستند که اين آمار نشانگر تأثير گذاري اين صنف در بازار کار استان دارد.
اين توليد کننده فرش‌دستباف در تبريز افزود: طرح‌هاي اساتيدي هم‌چون قره باغي، سالاري، خياباني، خطيبي و … از برندها و نقشه‌هاي شناخته شده‌اي هستند که توليدات بسياري نيز صورت گرفته است.
ستاري فرد ادامه داد: از دوران راهنمايي در حوزه طراحي، نقشه کشي، بافت فرش و چهره بافي فعاليت داشتم که پس از اخذ رتبه اول در المپياد فرش کشوري، با توجه به علاقه به اين صنف به کار توليد فرش روي آورده و در سال 1385 کارگاهي براي بانوان ترتيب دادم که مي‌توانم بگويم در زمره اولين افرادي بودم که کارگاه فرش دستباف را براي بانوان هنرمند ايجاد کرده‌ام.
مردم قدرت خريد ندارند و بازار راکد شده است؛ اين را يکي از حجره داران در سراي المهدي تبريز گفته و ادامه داد: مردم از شيوع ويروس کرونا در ترس و وحشت زندگي مي‌کنند و ديگر خبري از حضور مردم براي خريد در اين بازار نيست؛ قبلاً حتي مردم براي ديدن فرش‌ها نيز به اين سرا مي‌آمدند که با شيوع ويروس کرونا خبري از آنها نيست.
وي گفت: با اينکه قيمت فرش نسبت به ساير اجناس، چندان افزايش نيافته است اما با اين وجود نيز مردم، قدرت خريد فرش دستباف را ندارند.
وي افزود: طرح سالاري، خطيبي، تقي زاده، بهشتي و گنبد از طرح‌هاي فرش دستباف است که با توجه به متفاوت بودن طرح فرش‌هاي دستباف در بعضي از آنها حدود 72 رنگ و در بعضي نيز حدود 25 رنگ به کار برده مي‌شود.
برندترين هنر در خطه آذربايجان با مشکلات بسياري دست و پنجه نرم مي‌کند به گونه‌اي که مشکلات نيز رج به رج در تار و پود فرش گره مي‌خورند تا جايي که چيزي به جز مشکلات در زبان هنرمندان نمي‌چرخد.
به گزارش عصر آذربايجان به نقل از مهر،فرش دستباف هنري است که سفره‌اي را براي همه پهن کرده است اما چنين مشکلات ريز و درشتي زيبنده هنر اصيل آذربايجان با قدمتي 3 هزار ساله نيست؛ هموار شدن راه صادرات، کاهش نرخ ارز، کاهش قيمت مواد اوليه و تدبير مسئولان ذي ربط در مجلس تنها راه حل براي باز شدن گره کور در اين هنر مي‌باشد.

منبع :